Özet:

Aralık 2019’da Çin’de ortaya çıkan Covid-19 salgını Mart 2020’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmiştir. Salgın gündelik yaşamı tüm yönleriyle olumsuz yönde etkilemiştir. Salgın ile baş edebilmek için sosyal hayatı tamamen etkileyen tedbirler alınmıştır. Tüm dünyada tedavi ve aşı çalışmaları başlamıştır. Bireyler ise hastalığa karşı tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemlerine başvurmuştur. Bu araştırma Covid-19 salgını sebebiyle, bireylerin hastalığa yakalanmamak için tükettiği bitkisel ürünlerin neler olduğu ve kullanılan bu bitkisel ürünler ile Covid-19 hastalığını geçirme durumu arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla planlandı. Bu araştırma kapsamında ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın veri toplama aşaması, yüz yüze anket yöntemiyle yapıldı. Araştırma Muş ilindeki Muş 1 ve 2 Nolu Aile Sağlığı Merkezlerinde Nisan ve Mayıs 2023 tarihlerinde yapılmıştır. Çalışmaya gönüllü katılan 15 yaş ve üzeri 430 bireyin 26 tanesi çalışmayı yarıda bırakma ya da anket formlarındaki eksik bilgilerden dolayı çalışmaya dâhil edilmediler. Bu sebeplerle araştırmamıza yaş ortalamaları 31.90±14.5 olan 144 kadın ve 260 erkek dâhil edilmiştir. Araştırmamızda elde ettiğimiz veriler, araştırmaya katılan bireylerin %48.5’i bitkisel ürünlerin Covid-19’dan koruduğunu düşünmekte, %65.3 ile en fazla nane bitkisini tükettikleri saptanmıştır. Covid-19 hastalığına yakalanma durumu ile bitkisel ürünlerin koruyuculuğu arasında istatiksel olarak önemli bir fark saptanmıştır (p<0.05). Hastalığı geçirmeyenlerin %69.1’i nane, %63.6’sı kekik, %58.2’si sarımsak ya da soğan tükettikleri tespit edildi. Sonuç olarak araştırmaya katılanların yarıdan fazlasının bitkisel ürünlerin koruyucu olduğunu düşünmekte, hastalığa yakalanmayanların nane, kekik, sarımsak ve soğan kullandıkları saptanmıştır. Bitkisel ürün kullanan bireylerin istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha az Covid-19’a yakalanması bitkisel ürünlerin Covid-19’a karşı bireylerde koruyuculuk sağladığını göstermekte ancak bitkisel ürün kullanımı ve Covid-19 hastalığı benzeri bulaşıcı hastalıkların arasındaki ilişkiyi inceleyen daha fazla araştırma yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: