Görüntüleme
4
Azerbaycan’da Aydınlanma olgusunun teşekkülüne ilişkin Çarlık Rusyası politikalarının ne derecede belirleyici olduğu tartışmaları çalışmamızda sorgulanmaktadır. Çarlık Rusyası’nın hegemonik etkisiyle sürdürülen 19. yüzyılın ikinci yarısı yapısal ve kuramsal dönüşümler Azerbaycan maarifçiliğinde farklı bir korelasyonu karşımıza çıkmaktadır. Doğu ve Batı ayrımı bağlamında gerçekleşen Maarifçilik akımı Azerbaycan tarihinde karmaşık ve gergin bir döneme tesadüf etmiştir. Tahakküme dayalı ve “öteki” prosedürü çerçevesinde dizayn edilmeye çalışılan Azerbaycan toplumu, sosyal-kültürel ve siyasi-ekonomik hayatta “tektipli” modelleme işlemine tabi tutulmuştur. Maarifçilik akımı Azerbaycan toplumunun maruz kaldığı asimilasyon ve entegrasyon yaklaşımlara karşı direnişte Çarlığın hegemonik diktasını aşamadığı söylenebilir. Yeni bir toplum inşa etme tartışmalarında entelektüellerin (maarifçilerin) tutumu çalışmamızın temel problematik konularından biridir. Bu noktada maarifçiliğin arka plan formülasyonunun tam olarak neden ibaret olduğu problemi, çözüme muhtaç konulardandır. Çarlık Rusyası’nın Azerbaycan’a dönük Avrupamerkezçi (“medenileştirme” veya “domestikasiyon”) politikalarında “Türk-Müslüman” kimliğini yozlaştırmadan ibaret olduğu tespiti, hegemoniya denkleminde kendini açığa çıkarmaktadır. “Yeni” kimliğin bir model olarak sunulması ya da tasarlanması noktasında dönem maarifçilerinin (Mirza Kâzım Bey, Abbaskulu Ağa Bakıhanov, Mirza Şefi Vazeh, İsmail bey Gutgaşınlı ve Mirza Fetali Ahundov) görüşleri ve tavırları Avrupamerkezçi Aydınlanma düşüncesinin ideolojik ve kültürel etkileriyle dogma haline getirilmiştir.
The debates on how decisive the policies of Tsarist Russia were regarding the formation of the Enlightenment phenomenon in Azerbaijan are questioned in our study. The structural and theoretical transformations of the second half of the 19’th century, sustained by the hegemonic influence of Tsarist Russia, reveal a different correlation in Azerbaijani education. The enlightenment movement, which took place in the context of the East-West divide, coincided with a complex and tense period in the history of Azerbaijan. Azerbaijani society, which was tried to be designed based on the principle of domination and within the framework of the "other" procedure, was subjected to "uniform" modeling in socio-cultural and political-economic life. İt can be said that the Enlightenment movement could not overcome the hegemonic dictatorship of Tsardom in its resistance against the assimilation and integration approaches to which the Azerbaijani society was subjected. The attitude of intellectuals in the discussions on building a new society is one of the main problematic issues of our study. At this point, the question of what exactly constitutes the background formulation of enlightenment is one of the issues that need to be resolved. The determination that Tsarist Russia's European-centered ("civilization" or "domestication") policies towards Azerbaijan were aimed at corrupting the "Turkish-Muslim" identity also manifests itself in the hegemony equation. The views and attitudes of the intellectuals of the period (Mirza Kâzım Bek, Abbaskulu Aga Bakıhanov, Mirza Shafi Vazeh, İsmail Bey Gutkashanlı and Mirza Fetali Akhundov) became dogma in presenting or designing the "new" identity as a model. It emerged with the ideological and cultural influences of Eurocentric Enlightenment thought.
Alan : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
