Özet:

Atatürk döneminin “bir karış fazla şimendifer” parolası ile ekonomik kalkınmayı tüm ülke çapına yaymak için, demiryolu yapımı Batı Anadolu’dan, Doğu Anadolu’ya kaydırılmıştır. Bu politikaya göre Fevzipaşa-Diyarbakır demiryolu hattının 50 km.’lik bölümü 1 Ekim 1930’da hizmete açılmıştır. Aynı hattın Malatya’ya kadar olan bölümü 23 Nisan 1931’de, Malatya’dan “Eski Malatya” diye bilinen kısma kadarki uzantısı 1 Şubat 1932’de hizmete açılmıştır. 1 Nisan 1934’de Fırat-Yolçatı bölümü işletmeye açıldıktan sonra Ocak 1935’te ray döşeme çalışmaları Sivrice İstasyonuna ulaşmıştır. Malatya-Çetinkaya hattının inşaatı 29 Ekim 1933’te başlamış 15 Haziran 1936’da Malatya-Yazıhan arası, 1 Kasım 1936’da Yazıhan-Hekimhan arası, 16 Ağustos 1937’de ise hattın tamamı kullanıma açılmıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yavaşlayan demiryolu inşası Demokrat Parti döneminde yerini daha çok karayolu ulaşımına bırakmıştır. 1960 sonrası planlı kalkınma dönemlerinde de, demiryolları için öngörülen hedeflere hiçbir zaman ulaşılamamıştır. Bu planlarda, ulaştırma alt sistemleri arasında koordinasyon sağlanması hedeflense de, plan öncesi dönemin özellikleri devam ettirilerek bu koordinasyon sağlanamamış ve karayollarına yapılan yatırımlar bütün plan dönemlerinde ağırlığını korumuştur. Bu bildiride resmi kaynaklar, telif eserler ve dönemin süreli yayınları ışığında, cumhuriyet döneminde Malatya ilinde demiryolu faaliyetlerinin durumu ele alınacaktır. Bu çerçevede Malatya’da yapılan ilk demiryolu çalışmalarından günümüze kadarki süreç analitik ve objektif bir bakış açısıyla sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: