Özet:

Harder bezi, karada yaşayan omurgalıların pek çoğunda bulunan orbital bir bezdir. Harder bezi ilk defa Johann Jacop Harder tarafından 1694 yılında iki geyik türünde yaptığı bir araştırma ile keşfedilmiştir. Memeli Harder bezi üçüncü göz kapağı ile ilişkili olarak gözün iç açısı içinde yer alır ve sekretorik kanalı ile membrana niktitans’ın yüzeyine açılır. Kanatlılarda bileşik tubuler veya tubuloalveolar tipteki Harder bezi’nin lumenini değişen yükseklikte prizmatik hücrelerin oluşturduğu epitel sınırlandırır. Bezin subepitelyal bölgesinde plazma hücreleri bulunur. Harder bezi sürüngenlerde genellikle göz küresinin mediyaline ya da mediyoventraline yerleşir. Bu bez yılanlarda bilinen tek göz bezidir. Türlere göre Harder bezi’nin morfolojik ve biyokimyasal özellikleri arasındaki farklılık şaşırtıcıdır ve bu farklılığın, adaptasyon ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değişen fonksiyonlar nedeniyle oluştuğu düşünülmüştür. Ayrıca son yıllarda bazı araştırmacılar, primatlarda da bezin varlığını ortaya koymuşlardır. Bu derlemenin amacı hayvan türlerine göre değişen ve önemli fonksiyonlara sahip Harder bezi’nin yapısal ve fonksiyonel olarak değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler: