Özet:

Kimyasal gübreler bitkilerin ürün ve kalitesini etkilerler. Tarım uzmanları bitkiler için doğru, uygun maliyetli ve iyi kalitede maksimum ürün sağlayacak en uygun bitki besin maddeleri miktarı ve oranını belirleyebilirler. Araştırmanın amacı, ilkbaharlık buğday tarımı yapılan Ural Bölgesinde azot ve potasyumlu gübre dozlarının verim üzerine etkisini belirlemektir. Buğday verimine azotlu ve potasyumlu gübrelerin etkili dozlarını belirlemek amacıyla 2011 yılında tarla denemesi kurulmuştur. Verimlilik sonuçları gübrelerin verim artırıcı faktör olduğunu göstermiştir. Kontrol değişkeninde (N0K0) verim 30.0 zentner ha-1 (1 zentner = 100 kg), azot-potasyum gübreli 35.0-38.7 zentner ha-1 olarak bulunmuştur. Detaylı analiz sonuçlarına göre potasyum gübrelemesi yapılmayan, 30–60 kg ha-1 artan dozlarda azotlu gübre uygulaması ile verim 36.4 ile 37.5 zentner ha-1 arasında artırmıştır. Verimde benzer artışlar toprağa potasyum gübresi uygulandığında da gözlenmiştir. Sonuçlarım matematiksel analizi buğday veriminin azot dozuna ( r=0.82), potasyum dozuna (r=0.34) oranla daha bağımlı olduğunu göstermiştir. Gübre uygulamalarıyla tarla denemelerinin sonuçlarına dayanarak tarımsal üretim için optimal gübre dozlarını belirlemek için yeni tekniklerle birlikte otomatik kontrol sistemleri kullanılarak yapılabilir. Bizim araştırmamız gübre dozları ile verim arasında matematiksel bir ilişki olduğunu göstermiştir. En uygun matematiksel model parabolik ilişki olarak bulunmuştur. Her iki gübre çeşidi kullanılarak (N, K) oluşturulan model aşağıdaki biçimde belirlenmiştir: U=а0+а1х+а2у+b1x2+b2y2+cxy. Deneme sonuçlarına bağlı olarak azotlu ve potasyumlu gübre dozlarının çimen-podzol topraklarda yetiştirilen ilkbaharlık buğday verimine bağlı geliştirilen model aşağıda verilmiştir: U = 30.00768+0.06009 x-0.00035 x2+0.246852 y-0.00192 y2-0.00069 xy (η = 0.9547; σT/t = 1.1981; θ = 52.7987; ε = 1.4004) Eşitlikte x: potasyum dozu, kg ha-1; y: azot dozu, kg ha-1 dır. Bu model kullanılarak maksimum ürün verimi olan 38.16 zentner ha-1 verim için uygulanması gereken en uygun gübre uygulaması N = 59.4 kg ha-1 ve K = 27.5 kg ha-1 olarak bulunmuştur

Anahtar Kelimeler: