Abstract:

Dünya nüfusunun hızla artışına bağlı olarak artan beslenme ihtiyacının büyük bir kısmı tarımsal faaliyetler ile sağlanmaktadır. Yoğun kentleşme ve sanayileşme tarım alanlarının yok edilmesine sebep olmakta ve bunlara bağlı olarak ortaya çıkan trafik yoğunluğu, madencilik ve endüstriyel faaliyetler tarım topraklarının kirletilmesine ve geri dönüşü olmayacak şekilde zarar görmesine neden olmaktadır. Ayrıca tarımsal faaliyetler sırasında kullanılan kimyasallar da (pestisid, insektisit vb.) tarım alanlarının kirletilmesinde önemli bir paya sahiptir. Tarım alanlarındaki bu kirliliğin büyük bir kısmını ise ağır metaller (As, Cd, Co, Cr, Pb, Ni, Fe, Cu, Zn vb.) oluşturmaktadır. Ağır metallerce kirlenen topraklardan yetişen zirai ürünler gerek tarımsal verim üzerinde gerekse de besin zincirine girdiğinde insan veya hayvanlar üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilmektedir. Altıntaş ovası, Ege Bölgesi’nin iç kısmında Kütahya ilinin yaklaşık 40 km güneyinde yer alan, tarımsal faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı bir bölgedir. Altıntaş ovası üzerinde yöre ekonomisinde önemi olan ayçiçeği ve şeker pancarı gibi sanayi bitkileri, sebze, tahıl ve hayvan yemleri üretimi yapılmaktadır. Kütahya, Afyonkarahisar ile Uşak illerine hizmet veren Türkiye’nin ilk bölgesel havalimanı olan uluslararası Zafer Havalimanı ile Altıntaş ilçe merkezi çalışma alanı Altıntaş Ovası üzerinde kurulu olup Orta Anadolu’daki şehirleri Uşak ve İzmir’e bağlayan transit yollarda yine bu ova üzerinden geçmektedir. Bir öncel çalışma niteliğinde olan bu çalışma da; Altıntaş ovasındaki tarım topraklarının ağır metal kirliliğini değerlendirmek için farklı ürünlerin yetiştiği tarım arazileri üzerinden 15 noktadan örnekleme (0-15 cm) yapılmıştır. Toprak örneklerindeki ağır metal içerikleri ICP-MS ile analiz edilmiştir. Çalışma alanından alınan toprak örneklerinin ağır metal içerikleri sırası ile As için 12.90-70.20 mg/kg; Cr için 29.30-137.70 mg/kg; Cu için 14.44-32.87 mg/kg; Hg için 0.02-0.56 mg/kg; Ni için 70.10-254.20 mg/kg; Pb için 10.01-29.16 mg/kg; Sb için 0.33-1.66 mg/kg ve Zn için 30.50-75.80 mg/kg arasında değişmektedir. Ayrıca Zenginleşme Faktörü (EF), Jeobirikim İndeksi (Igeo), Kirlilik Faktörü (CF) ve Kirlilik Yük İndeksi (PLI) topraklardaki ağır metal kirliliğini değerlendirmek için hesaplanmıştır.

Keywords: