Özet:

Hangi millete ait olursa olsun, klasik şark edebiyatının ayırt edici özelliklerinden birisi de tabiat unsurlarından bazılarının edebiyat metinlerinde değerlendirilmiş olmalarıdır. Tabiat varlıklarının klasik edebiyatta değerlendirilen unsurlarının en önemlilerinden birisi de hayvanlardır. Bu durumu örneklemek açısından Hindistan’dan dünya edebiyatlarına yayılan Kelile ve Dimne örneğini vermek yeterli olacaktır. Şark edebiyatlarında değerlendirilen kuş sembolü ile alakalı olarak da Mantıku’t-Tayr’daki başkahraman olarak yansıtılan Simurg gelmektedir. İslam öncesi ve İslam kültürü tesirinde gelişmekte olan klasik dönem Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında kuşların da bitkiler ve ağaçlar kadar dikkate değer bir şekilde yer tuttukları bir gerçektir. İslam kültürü etkisinde verilen eserlerden dünya çapında bir şöhrete sahip olan Mevlana Celaleddin-i Rumî’nin Mesnevisi’nde de pek çok hayvan mevzubahis edilmiştir. Klasik edebiyatta özellikle şiirlerde sembol olarak yansıtılan kuşların en fazla dikkat çekenlerini şu şekilde sıralamamız mümkün olabilir: Bülbül, tuti, tavus kuşu, hüma kuşu, kaz, şahbaz, kaklik, baykuş vb. isimlerin sıralanması mümkündür. Burada sıralanan kuşlardan özellikle bülbül, keklik ve hüma kuşlarının aynı zamanda halk şiirinde de ele alındıkları bir gerçektir. Bu çalışmada klasik edebiyatın kilometre taşlarından olan Mantıku’t-Tayr’da yer alan kuşların özellikleriyle alakalı bir değerlendirmede bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: