Özet:

Modern sanayi devriminden önce ileri ve etkili üretim tekniklerine sahip olan Osmanlı İmparatorluğu, devrimle ortaya çıkan yeni gelişmeleri takip edebilmek için büyük çaba harcamış yeni politikalar oluşturmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde sanayileşme sürecini, benimsenen ve uygulanan politikalar açısından üç evrede ele almak mümkündür. Kuruluşundan Tanzimat Dönemine kadar olan evrede sanayi faaliyetleri küçük el zanaatları ve gedik usulüne dayalı bir şekilde yapılanmıştır. Avrupa’da sanayi devriminin hızla geliştiği ve Tanzimat Dönemini kapsayan ikinci evre; küçük el sanatlarına dayalı, geçimlik küçük ölçekli sanayiden, fabrikalı seri üretime geçiş ve aynı zamanda bilimsel tespitlerin ve öz eleştirinin yapıldığı bir dönemdir. Tanzimat dönemi sonrasını kapsayan üçüncü evrede ise; sanayi reformlarının devam ettirilmeye çalışıldığı, fabrika sayılarında kısmen artışlar olduğu ve yeni kanun tasarılarının hazırlandığı görülür. İmparatorluk döneminde sanayinin gelişim alanları, genellikle İstanbul ve yakın çevresi ile kıyı Ege bölgeleridir. Günümüz Türkiye’sinde sanayinin yoğunluk kazandığı alanların yine İstanbul ve çevresi, güney Marmara ve Ege bölgesi olduğu görülmektedir. Osmanlı döneminde ilk sıralarda dokuma ve askeri teçhizata yönelik sanayi ürünleri ön plandadır. Bugün de özellikle dokuma, deri, hazır giyim sanayisi Türkiye’nin önemli sanayi sektörlerinin başında gelmektedir. Sanayileşmenin önemli olduğu yerleşmeler, buralarda üretilen sanayi ürünleri ve hatta sanayileşme politikalarının; günümüz Türkiye’sinin sanayi yapısının şekillenmesinde büyük etkileri olduğu açıkça görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: