Özet:

Osmanlı Devleti’nde eğitimin modernleşmesi sürecinde kritik rol oynamış figürlerin çok yönlü biyografileri ortaya konulmadan ve yaşadıkları dönemin eğitim politika ve uygulamalarına katkısı kapsamlı ve özgün bir yaklaşımla analiz edilmeden Tanzimat Dönemi eğitim modernleşmesini anlamak ve bu bağlamdaki çıktıları gelişimsel ve bütüncül bir bakışla değerlendirmek mümkün görülmemektedir. Bu araştırmanın amacı, Osmanlı Devletinde eğitimin modernleşmesi sürecinde öncü bir şahsiyet olan Ahmed Kemal Paşa’nın farklı tarihlerde sürdürdüğü üst düzey eğitim yöneticiliği görevlerinde ortaya koymuş olduğu eğitim politika ve uygulamalarının incelenmesidir. Nitel yaklaşımın kullanıldığı bu araştırma, özgün ve birincil kaynaklara dayalı bir tarih araştırması olarak tasarlanmıştır. Araştırma verileri, doküman incelemesi yöntemiyle toplanmış olup Kemal Paşa’nın mühür ve imzasını taşıyan çok sayıdaki arşiv belgesi başta olmak üzere veri çeşitliliğini sağlamak için farklı türden veri kaynakları da kullanılmıştır. İçerik analizi yöntemiyle çözümlenen verilerden hareketle Kemal Paşa’nın, yaşadığı dönemin eğitim hayatına etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak Kemal Paşa’nın, Tanzimat Döneminin reformist ve aydın bürokratlarından biri olarak özellikle Osmanlı eğitim modernleşmesi sürecinde yön tayin edici, belirleyici ve öncü bir hizmette bulunmuş bir eğitimci olduğu anlaşılmıştır. Bu süreçte çok yönlü eğitim politikalarının geliştirilmesine ve uygulanmasına hem teorisyen hem pratisyen rolleriyle katkı sunan Ahmed Kemal Paşa’nın yenilikçi, pragmatist özelliklere sahip bir eylem adamı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: