Özet:

Öz Arapçada kelime olarak adlandırılan fiil, isim ve harflerin yapılarında kendi özelliklerine göre i‘lâl, kalb gibi isimler altında bazı değişiklikler yapılır. Bu değişikliklerin bir kısmı kıyasa göre yapılırken bir kısmı da şâz olarak yapılmaktadır. Söz konusu olan i‘lâl, illet harflerinin (elif, vâv ve yâ) birinde ya da hemzede meydana gelen dönüşümlülük olarak adlandırılmaktadır. Bu dönüşümlülük, بَيَعَ fiilinin ortasında bulunan yâ harfinin بَاعَ şeklinde elife çevrilmesi قَاوِلٌ ism-i fâilindeki vâv’ın قَائِلٌ olarak hemzeye dönüşmesi إِئْمَانًا mastarında gelen hemzenin tahfiflik amacıyla kendisinden önceki kesre harekesiyle uyumlu olan yâ’ya çevrilmesidir. İllet harfleri arasında en ağır olanı vâv harfidir. Tahfiflik ve akıcılık sağlamak için gerekli şartlar oluştuğunda diğer illet harflerine kalbedilir. Vâ ve yâ’nın hemzeye çevrilmesinde vücûben (zorunlu), cevâzen (serbest) ve şâz (kurala aykırı) olmak üzere üç hüküm bulunur. Arapların yâ harfini telaffuz etmeleri, vâv’dan daha kolaydır. Buna rağmenالتَّقْوَى ve الفَتْوَى kelimelerinde olduğu gibi yâ’nın vâv’a kalbedilmesi örnekleri onlardan gelmiştir. Kelimelerin yapılarında meydana gelen değişiklikler ve dönüşümler örnekler verilerek incelenmiş ve sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: İ‘lâl, İllet, Kalb, Nahiv, Sarf. İ‘LÂL IN ARABIC LANGUAGE Abstract Some changes are made as the nouns such as i‘lâl and kalb according to their own characteristics in the structures of verbs, nouns and letters, which are called as words in Arabic. While some of these changes are made analogically, some of them are made exceptionally. The related concept of i‘lâl is called as the transformation that occurs either in one of the illiterate letters (elif, vav and ya) or in hiatus. This is the transformation of the letter of yâ in the middle of بَيَعَ verb to elif as بَاعَ , the transformation of the letter of vâv in the present participle form of قَاوِلٌ to hiatus as قَائِلٌ and the transformation of the hiatus used in the infinitive form of إِئْمَانًا to yâ which is compatible with the fraction harake before it for distortion. The strongest one among the illiterate letters is the letter of vâv. When the necessary conditions are met, it is transformed to other illiterate letters in order to ensure the distortion and fluency. There are three rules as vücûben (compulsory), cevâzen (non-compulsory) and şâz (irregular) while transforming Vâ and yâ to hiatus. The letter of yâ is pronounced easier than vâv in Arabic. However, the examples of the transformation of yâ to vâv stem from these three rules as in the words of التَّقْوَى and الفَتْوَى. The changes and transformations in structures of words have been analyzed and presented by giving examples. Key Words: İ‘lâl, Illiterate, Kalb, Nahiv, Sarf.

Anahtar Kelimeler: