Özet:

Su yapılarının projelendirilmesinde, akım miktarı ile ilgili bilgilere ihtiyaç duyulur. Akım miktarının gelecekte, belli bir tarihte ne olacağının tahmini, taşkın kontrolü amaçlı haznelerin işletilmesinde, akarsudaki su potansiyelinin belirlenmesinde, bir hidroelektrik santral için kurak dönemlerde üretimin nasıl etkileneceğinin bilinmesinde, içme ve sulama suyunun dağıtımında ve akarsulardaki ulaşımın planlanmasında önem taşımaktadır. Akım tahminin de kullanılan metotlar, kısa süreli akım tahmini için, yağış akış modelleri ya da akım öteleme modelleri; uzun süreli akım tahmini için ise indis değişkeni modelleri, su bütçesi modelleri, yağış akış modelleri ve zaman serisi modelleri olarak sayılabilmektedir. Çalışmada Akdeniz Bölgesi içerisinde yer alan, Alara Çayına ait akımların tahmininde mevcut tahmin metotlarına alternatif olarak, son zamanlarda hidrolojik problemlerin çözümünde yaygın kullanıma sahip olan yapay zeka yöntemlerden yapay sinir ağları (YSA) ve adaptif ağ temelli bulanık çıkarım sistemleri (ANFIS) yöntemleri kullanılmıştır. Yapay zeka yöntemlerde kullanılan akım miktarları 9-17 nolu akım gözlem istasyonuna ait aylık ortalama akım değerleridir. Zaman serileri akım tahmini çalışması sonucunda Markov modelleri ile mertebesi belirlenen Alara Çayı için, yapay zeka yöntemlerle akım tahmin yaklaşımında girdi değişkenleri olarak önceki yılların akım değerleri ve periyodiklik için de cos(2πi/12), sin(2πi/12) değerleri seçilmişlerdir. Karşılaştırma sonucunda, YSA ile elde edilen tahminlerin geçmiş akım verileri ile daha uyumlu sonuçlar verdiği görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler: