Özet:

Mitlerde yoğunlukla görülen köpek kahramanlar, edebiyatın da önemli tiplemeleri arasında yer alır. Edebiyatta hayvan kahramanlar, insanın hayvanla ilişkisi ve insan yaşamında hayvanın yeri gibi temalar, dünya edebiyatında uzun süre boyunca yer alan konulardandır. Kökleri Antik Çağ’a, insanoğlunun yeryüzünde görünmeye başladığı döneme dayanan bu konular, uzun bir tarihsel yolculuk izler. Köpeğin başkahraman yapıldığı edebi eserlerin içeriğine bakıldığında ön plana son derece yoğun bir duygusallığın çıktığı görülmektedir. Bu köpek kahramanlar yardımıyla okuyucu, insan doğasının derinliklerine inerek duygularını daha derinden hissetme imkânı bulur. İnsan dünyasının köpeklerle yansıtıldığı eserler, okuyucu üzerinde en fazla etki bırakan, onu derinden etkileyen çalışmalar olur. Rus edebiyatına bakıldığında birçok önemli eserin başkahramanı köpektir. Ancak bu köpek kahramanların kaderi, insanlardan farklı olarak çok daha trajiktir. Edebi eserlerde kimi zaman kahramanların manevi dünyasının tasvirini vermek amacıyla başvurulan köpek kahramanlar, kimi zaman da yazarların toplumsal sorunlara değinmek için kullandıkları temel araçlar olur. İvan Turgenyev’in uzun öyküsü Mumu, sağır ve dilsiz bir toprak kölesi olan başkahramanın köpeğinin adıdır. Turgenyev, Mumu eserinde, bahsi geçen her iki çözümlemeyi de yansıtır. Mumu, bir yandan Turgenyev’in sanatsal yaşamının ayrıntılı bir panoramasıyken diğer yandan da toprak köleliğine karşı tepkisini açıkça ortaya koyduğu eseridir. Genellikle edebi eserlerde trajik öyküleriyle ön plana çıkan köpekler, Mumu’da yazarın topluma yönelik mesajı olarak kendisini gösterir. Yaşamının büyük bir bölümünü yurt dışında geçirse de vatan sevgisini her daim yüreğinde muhafaza eden Turgenyev, Rus halkına olan inancını Mumu’da ele aldığı trajik bir öyküyle içselleştirir. Edebiyatın en sadık kahramanları olan köpeklerden bir tipleme oluşturarak en az köpek Mumu kadar hazin bir öyküsü olan Rus okuyucusunu uyandırmak isteyen yazar, aynı zamanda içinde bulunulan adaletsiz ve insan haklarından yoksun bırakılan toplumsal yaşama itiraz etme hissi oluşturma hedefi güder. Çalışmanın amacı, Turgenyev’in sıradan bir köpek kahraman aracılığıyla araladığı tarih sahnesini ve toprak köleliği sisteminin trajedisini, yazarın gözünden ortaya koymaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler: