Abstract:

Koç Camisi, bu gün Ilısu Barajı altında kalma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan kentinin en önemli orta çağ anıtlarından biridir. Yapı, planı kadar, derin oyma tekniğinde işlenmiş alçı süslemeleri bakımından da büyük öneme sahiptir. Yapıda geç dönemlere tarihlendirilen harim mihrabı ile, eyvandaki kapı nişi üzerinde kısmen günümüze ulaşmış 12. / 14. yüzyıllara tarihlenen alçı süslemeler yer almaktadır. Teknik ve stilistik özellikleriyle Büyük Selçuklu geleneğini yansıtan eyvandaki alçı kaplamaların Anadolu’da benzeri yoktur. Büyük ölçüde tahribata uğrayarak bu güne ulaşan yapı her türlü dış etkiye açıktır. Baraj tehdidi bir yana, yapıdaki mevcut problemler alçı süslemeler için de büyük bozulma tehlikesi oluşturmaktadır. Bunun önlenmesi için acil ve kapsamlı koruma projelerine ihtiyaç duyulmaktadır.  Bu ihtiyaç doğrultusunda, 2000 – 2002 yılları arasında kazı başkanı Prof. Arık’ın girişimleriyle alçı süslemelere yönelik “geçici koruma” önlemleri alınmıştır. Ancak planlama aşamasındaki “kalıcı koruma” uygulamalarını içeren proje çalışmaları kazı yönetimindeki değişiklik nedeniyle gerçekleştirilememiştir. Bu çalışmalara paralel olarak, alçı kaplamalar üzerine yapım yöntemleri ve süsleme teknikleri ile özgün konumlarını içeren bir takım gözlem ve tespitlerde bulunulmuş; mevcut durum ve Baraj suları altında kalma ihtimali de dikkate alınarak korumaya yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Keywords: