Özet:

İslamiyet'in kabulünden sonra ortaya çıkan destanlarda ideal tipler, İslam tarihinde göstermiş oldukları kahramanlıqlarla tanınan kişiler bilinir.N.Andelip`in “Baba Rövşen” destanı da bu tür destanlar arasında yer almaktadır.Bu destanı andelip Türkmen destancılığı çerçevesinde yeniden çalışımışdır.Özbek destan geleneğinde de yer almış "Baba Rövşen", Hazreti Alinin islam dini uğrunda verdiği mücadilelerden bahs ediyor. Araştırmada destanın ideya ve mazmun içeriği incelenmiştir.“Baba Rövşen” destanının 31 elyazma, 22 taşbasma, 3 fotonushası mevcuttur.Türkmen destanları resim açısından şiir ve nesir bölümlerinden oluşmaktadır.Mansur kısımlar "kıssa", manzum bölümler ise "koşuk" ve ya "aydım" terimleriyle çalışılmışdır.Olaylara bağlı kahramanların hikayeleri, duyguları, düşünceleri, sevinç ve üzüntüleri bu bölümde sunulmaktadır.Türkmen destanlarının manzum bölümü genellikle 8 ve 11 heceden oluşmuşdur.Destanda 44 manzum parça vardır.Bunlardan 3'ü muhammes, 2'si beyttır. Dörtlüklerden 2'si “dedim-dedi” veya “deyişme” adlanan karşılıklı konuşma biçimindeki koşma örneğidir.Dörtlükler koşma tarzında aaba, cccb, dddb olarak kafiyelinmişdir.Destanın manzum parçalarında kafiye, ses, kelime, kelime qrupları ve mısra tekrarları ustaca kullanılmıştır.Destanda kulun güçsüzlüğü üzerinde yaradanın üstünlüğü vurgulanmıştır.Bu parçalar Hazreti Ali, Baba Rövşen ve Həzrəti peygamberin ağzından verilmiştir.Berber şehrini su basarken ve Hazreti Ali ejderha karşısında zor durumda kalırken allaha dua edilir.Destanda dini motiflerin yanı sıra mankibevi, mucize ve keramet motifleri de vardır.3,5,7 ve 40 sayıları destanda kutsal rakamlar olarak gösterilmiştir.Bir türkmen şairin mecburiyyet olmadan Hazreti Alini övmesi, sevgisini dile getirmesi çok değerli bir adımdır.

Anahtar Kelimeler: