Özet:

Bu araştırmada özel gereksinimli çocuklarda dramaterapinin sosyal ve iletişim beceri düzeylerini geliştirmedeki etkisinin araştırılması hedeflenmiştir. Dramaterapi; tiyatro, dans, müzik gibi farklı sanat alanlarından beslenen interdisipliner bir terapi yöntemidir. Bir başka deyişle, tiyatro ve sanattan beslenen yöntemlerle bireysel değişim ve iyileşme yöntemidir. Dramaterapinin farklı sosyal dezavantaj grupları üzerinde etkilerini gösteren araştırmalar literatüre kazandırılmış ve halen de kazandırılmaktadır. Bu noktada dramaterapinin özel gereksinimli çocukların sosyal ve iletişim becerisi geliştirmelerine olan etkisiyle ilgili çalışmalar yapılmaya başlanmış olsa da bu grubun oldukça geniş olması yani farklı gereksinimlere sahip olması dramanın bir terapi biçimi olarak yenilikçi bir yöntem olması alanda yapılacak olan çalışmaların gerekliliğine işaret etmektedir. Bu alanda yapılacak olan çalışmaların deneysel bir özelliğe sahip olması gerekmekte yani özel gereksinim biçimine göre yeni yöntemlerin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Çalışma; bu bakış açısıyla yola çıkarak down sendromu teşhisi almış 15 özel gereksinimli bireyle yapılmıştır. 6 aylık bir süreç boyunca haftada bir atölye yapılarak toplam 24 drama terapi atölyesi yapılmıştır. İzmir down sendromu derneğine üye 150 özel gereksinimli birey arasından dramaterapi için gerekli olan kas ve motor kas becerileri dikkate alınarak farklı yaş ve zeka düzeyinden 15 bireye uygulanmıştır. Çalışma da case study vaka inceleme yöntemi kullanılmış ve çalışmaya bir araştırmacı (genel süreci gözlemleyen), drama lideri, özel eğitim öğretmeni, farklı terapi süreçleri konusunda deneyimi olan bir uzman, süreci düzenli olarak fotoğraf ve videoya kaydeden asistan olmak üzere 5 araştırma ekibi ve 15 özel gereksinimli birey olmak üzere 20 birey katılmıştır. Araştırma boyunca yapılan çalışmalarda düzenli olarak video kaydı yapılmış, katılımcılar gözlemlenmiş ve özel eğitim öğretmeni tarafından ailelerle periyodik gözlemler yapılmıştır. Araştırma; kayıt, gözlem ve yapılan aile görüşmeleri sonucunda değerlendirilmiş ve sonuçlar ortaya koyulmuştur. Bu araştırmada hazırlanan dramaterapi programının özel gereksinimli bireylerin sosyal ve iletişim becerilerini anlamlı düzeyde değiştirdiği, kullanılan sözcük sayısının, göz kontağının, sürdürülebilir iletişimin, ifade etme tarzının ve gücünün değiştiği saptanmıştır. Bu sonuç doğrultusunda özel gereksinimli bireylerde iletişim düzeyinin artırılmasında dramaterapinin aktif bir şekilde kullanılması önerilebilir. Alanda dramaterapinin okul öncesi eğitimde kullanıldığı ancak özel gereksinimli çocuklarda yeterli oranda kullanılmadığı görülmüştür. Bu nedenle dramaterapinin özellikle özel gereksinimli çocuklarda kullanılmasının, bu bireylerin toplumsal katılımlarının sağlanması, daha sağlıklı bireyler ve dolayısıyla daha sağlıklı bir toplum yaratmada hayati bir öneme sahip olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: