Özet:

Batum, Osmanlı Devleti’nin ağır bir yenilgi aldığı 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı’nın sonunda imzalanan Ayastafenos Anlaşması’nın hükümleri gereğince Kars ve Ardahan’la birlikte Rusya’ya bırakıldı. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı sırasında Kafkas cephesinde düzenlediği harekatla buraların yeniden Osmanlı topraklarına katılmasını hedefledi. Ancak Kafkas cephesinde hiçbir şey yolunda gitmedi; Osmanlı Devleti buraları almak bir yana, Doğu Anadolu’nun önemli bir bölümünü Ruslara teslim etti. Rusya’da Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesine koşut yaşanan gelişmelerse Ardahan ve Kars’la birlikte Batum’un da yeniden Osmanlı topraklarına katılmasını sağladı. Batum, bundan sonraki dönemde Türk Ulusal Bağımsızlık Savaşımı sırasında TBMM’nin izlediği dış politikayı yakından ilgilendiren bir bölge olarak anlam kazandı. TBMM’nin bu dönemdeki dış politikasının amacı, büyük ölçüde, savaşan taraflar arasındaki güç dengesizliğini gidermeye yönelikti. Bu çerçeve içinde, bir büyük devletin desteğini kazanabilmek önemli bir hedef olarak belirdi. Bu “büyük devlet” o günün koşulları içinde, kuşkusuz, SSCB’den başkası olamazdı. TBMM, SSCB’nin desteğini sağlayabilmek adına, Batum’u bir ödün niteliğinde SSCB’ye bırakmaktan çekinmedi. İzleyen gelişmelere bakıldığında bu stratejinin önemli ölçüde olumlu sonuç verdiği görülmektedir. Bu anlamda Batum’un SSCB’ye terk edilmesi, kayba yol açan bir hatadan çok; Türk dış politikasına stratejik derinlik sağlayan akıllıca bir gerçekçi siyaset eylemi niteliğindedir

Anahtar Kelimeler: