Abstract:

Yapısı bakımından eklemeli bir dil olan Türkçede ünlü ve ünsüz olmak üzere ikiye ayrılan sesler belli kurallar dâhilinde bir araya gelerek kökleri ve ekleri oluştururlar. Ekler hem anlam yönünden hem de ses yönünden köklere tâbidirler. Kök veya ek almış sözcüklerde ünlüler dil ve dudak bakımından; c/ç, d/t, g/k ile başlayıp hece oluşturan ekler ise kök, gövde ve çekim halindeki sözcüklere gelirken ses telleri bakımından uyumluluk gösterirler. Türkçede g ve k harfleri hem ön damak ünsüzü olan /g/ ve /k/’yi hem de art damak ünsüzü olan /g/ ve /k/’yı karşılarken, l harfi ise hem ön avurt ünsüzü olan /l/’yi hem de art avurt ünsüzü olan /l/’yi karşılamaktadır. Dolayısıyla öğrencilerin genelde kalın ünlülerle hece oluşturan /g/, /k/ ön damak ünsüzleriyle /l/ ön avurt ünsüzüne telâffuz etmede zorlandıkları görülmektedir. Türkçe konuşan ve yazanlar, özellikle öğrenciler, ünlü-ünsüz uyumuna uymayan sözcükleri doğru telâffuz etmede hem de doğru yazmada kolayca hata yapabilmektedirler. Bu çalışmada öncelikle doküman analizi yöntemiyle Türk Dil Kurumu’nun Türkçe Sözlük ile web tabanlı Sesli Türkçe Sözlük’ünde yer alan ünlü-ünsüz uyumuna uymayan sözcükler tespit edilerek sistematik bir dizin oluşturulmuş; daha sonra oluşturulan dizinde yer alan bu sözcükler ses yapısı ve kökeni bakımından incelenerek bu türden sözcüklere ve öğretimine öğretimlik gramer odaklı kaynaklarda nasıl ve ne kadar yer verildiği belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bulguları öğretimlik gramere katkı sağlayacak şekilde tartışılmış ve buna bağlı öneriler getirilmiştir.

Keywords: