Abstract:

Cinsiyet insanı niteleyen temel özelliklerden biridir ve cinsiyet denince ilk olarak biyolojik cinsiyet anlaşılmaktadır. Oysa cinsiyet kavramı doğuştan gelen kadın ve erkek olma durumu dışında çok daha fazla anlam içermektedir. Toplum, kadın ve erkek olarak nitelenen iki cinse toplumsal görevler, roller ve davranış biçimleri yükleyerek onları şekillendirmekte ve kadın ve erkeğe nasıl giyinecekleri, nasıl davranacakları, onlar için nelerin normal veya normal dışı sayılacağı, kendilerinden neler beklendiği ve nelerden sorumlu tutulacakları gibi pek çok konuda telkinde bulunarak, yönlendirerek ve eleştirerek biyolojik cinsiyetin üzerine toplumsal cinsiyeti inşa etmektedir. Böylelikle eşit olarak dünyaya gelen iki cins, toplumun belirlediği roller, yüklediği görev ve sorumluluklar sonucunda eşit olmaktan uzaklaşmakta ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği ortaya çıkmaktadır. Öte yandan, kadın açısından ortaya çıkan bu eşitsizlik, iki cins için geçerli olan eşitliği kadın aleyhine bozmaktadır. Kadının toplumsal varlığı, kimliği ve eylemleri tanımlanmaya çalışılırken referans olarak kamusal alanın alındığı görülür. Bu bağlamda kamusal alan, giyim, davranış, tutum vb. pek çok açıdan kadının erkeğe kıyasla çok daha fazla toplumsal baskı ve sınırlamalara maruz kaldığı yaşam alanıdır. Söz konusu sınırlama ve baskılar, giyimlerinden konuşma ve gülüşlerine, davranışlarından sosyalleşmelerine kadar çok geniş bir alanda toplumsal baskı altında hissetmelerine yol açmaktadır. Öte yandan, kadının maruz kaldığı sosyal baskı sadece erkeklerden değil, toplumun genelinden gelmekte ve bu sebeple söz konusu baskı ve sınırlamalar toplumsal nitelik taşımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu, 2019 yılı Yaşam Memnuniyeti Araştırması mikro veri seti kullanılarak fertlerin cinsiyet, medeni durum ve kılık kıyafet konularında hissettikleri toplumsal baskının cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediği lojistik regresyon modelleriyle analiz edilmiştir. Öte yandan sözü edilen konularda hissedilen baskı üzerinde bireylerin diğer demografik özelliklerinin etkisi olup olmadığı da araştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, kadınların cinsiyetleri, medeni durumları ve kılık kıyafetleri konusunda erkeklerden çok daha yüksek oranda toplumsal baskıya maruz kaldıkları tespit edilmiştir. Bu durum kadın ve erkek arasındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir göstergesi kabul edilebilir.

Keywords: