Özet:

Evren ile ilgili merak edilenlerin ve yaşadığımız dünyanın anlaşılması bakımından insanlar için bilimin yeri çok özeldir. Ancak özel bir alan olması bilimin tartışılmaz olduğu anlamına gelmemektedir. Paul K. Feyerabend özellikle XX. yüzyılın ilk yarısındaki bilimsel bilgi anlayışının açmazlarını göstermeye çalışmış bir filozoftur. Çünkü bilimsel bilginin standart yöntem ve pozitivist akımı mutlaklaştırması ona göre bilimin alanını daraltmıştır. Böylece eski dönemlerdeki dini dogmatizmin yerini bilimsel bir dogmatizm almaya başlamıştır. Bu sorunun yanında bilim siyasi güç odaklarının emrine girmeye başlamıştır. Bu bağlamda Feyerabend bilimin alanının daralmasını tarihsel ve metafiziksel bağlardan kopuş ile açıklamaya çalışmaktadır. Bilimdeki söz konusu tektipleşmeye karşı çoğulculuğu içeren bir bilim tasarımı ileri sürmektedir. Çoğulcu anlayış öncelikle hayatta yegâne değerin bilim olmadığını, sanat, felsefe vb. alanların da değerli olduğu anlayışını içermektedir. Aynı zamanda bilimi tek bir yöntem ve kuramla sınırlandırmanın doğru olamayacağı anlayışına dayanmaktadır. İndirgemeci bir anlayış yerine çoğulcu bakış açısının gerekliliğine dikkat çekmeye çalışmaktadır. Bu bağlamda Feyerabend kendi ismiyle özdeşleşen “epistemolojik anarşizm” fikrini ortaya atmıştır. Böylesi bir anarşizm, siyasi anarşizmden farklı olarak bilimin metafizik ve tarihsel bağlardan koparılarak, tektipleştirilmesine karşı çıkarak alternatif anlayışları önemsemektedir. O bilimsel dogmatizme karşı verdiği mücadelenin yanında bilimin güç ilişkilerine alet edilmesine de karşı çıkmaktadır. Çünkü bilimin asıl görevi toplumların ve insanların özgürleşmesidir. Bilimin bu görevini icra edebilmesi için dogmatizmden ve güç odaklarından kurtarılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: