Özet:

Müslüman ve erken dönem Avrupalı bilim adamları tarafından yapılan modern araştırma, klasik muṣṭalaḥu’l-ḥadîs metinlerinde belgelenen hadis tenkidinin, hadis tenkidinin ne kadar erken işlediğini gösterdiğini kabul etmektedir. Bu yazıda, hadis tenkid nazariyeleri üzerine yazılmışeski eserler olan, önde gelen iki ilim adamı, Muḥammed b. İdris eş-Şâfiʿî (ö. 204820) ve Müslim b. Haccâc en-Neysâbûrî (ö. 261/875) tarafından kurulan hadis tenkid kriterlerini inceledim. Bunu yaparken, Müslim tarafından tanımlanan hadis tenkidinin, eş-Şâfiʿî’nin ortaya koyduğu sistemle ne derece uyumlu olduğunu belirledim. Eserlerinin mukayesesi, eş-Şâfiʿî ile Müslim’in kendi çerçeveleri ve konularındaki farklılığa rağmen, hadis tenkid prensipleri konusunda aralarında çok az bir fark olduğunu ortaya koymaktadır. Erken dönem hadis münekkidlerinin, muhtemelen eş-Şâfiʿî’den önceki nesilde geliştirilen, tutarlı bir tenkid sistemine bağlı kaldıkları ortaya çıkmaktadır. 

Anahtar Kelimeler: