Abstract:

Yeraltı suyu akımları doğal şevlerde toprak kaymasına; toprak dolgu şevlerde ve barajlarda da sığ ve derin kayma yüzeyli göçmelere yol açan erozyonun başlıca etkeni olabilmektedir. Bu çalışmada, yeraltı suyu akımı kaynaklı erozyon mekanizmaları kumlu tın toprak kullanılarak inşa edilmiş üç-boyutlu fiziksel şev modeli ile incelenmiştir. Bu amaçla, laboratuvarda 100 cm uzunluğunda, 50 cm genişliğinde ve 60 cm yüksekliğinde bir erozyon kanalı inşa edilmiştir. Homojen bir kumlu tın fiziksel modeli elde edebilmek için 45 derecelik yüzey açısında sahip olan şev 2.5 cm yüksekliğinde basamaklar halinde kontrollü olarak sıkıştırılmıştır. Yeraltı suyu erozyon kanalının bir tarafında bulunan su haznesinde uygulanan 50 cm-su piyezometrik yük altında oluşturulmuştur. Su haznesinden (memba) akışa geçen yeraltı suyu erozyon kanalının diğer tarafındaki şev yüzeyinden (mansap) sızma suyu olarak çıkış yapmıştır. Toprak partikülleri doygun durumdaki şev yüzeyinden çıkış yapan sızma suyu tarafından sürüklenmiştir. Sızma suyu erozyonunun oluşturduğu oyuk deney süresince memba kesimine doğru toprak kaymaları ile ilerlemiş ve yüksekliği deney sonunda şev kretine kadar ulaşmıştır. Şev erozyonunun kararlı akım durumundaki boşluk-suyu basınçlarına bir etkisi olmamıştır.

Keywords: