Özet:

Mahmut Şevket Paşa Osmanlı Sadrazamı ve Harbiye Nazırıdır. Tarih içerisinde hem askeri hem de siyasi yönden birçok eleştirilere maruz kalmıştır. Askeri açıdan Arnavut isyanları sırasında ki sert tavrı, Trablusgarp ve Balkan Savaşları sırasında aldığı kararlar, siyasi açıdan ise İttihat ve Terakki Fırkası ile ilişkileri tartışılmıştır. Onun meclis ve mebuslar üzerinde de baskın bir kişiliği vardır. İttihat ve Terakki Fırkasına yakın tavrı nedeniyle İttihatçı olarak algılanmış ve 11 Haziran 1913’de otomobili ile Harbiye Nezareti’nden Babıali’de ki görevine giderken bir suikasta uğramış, kısa süre içerisinde de ölmüştür. İttihat ve Terakki Fırkası için Mahmut Şevket Paşa suikastı siyasi bir fırsat olarak değerlendirilmiştir. Kendi rakiplerinin bir kısmını bu suikast ile ilişkilendirerek cezalandırmışlar ve İstanbul’dan uzaklaştırmışlardır. Osmanlı Tarihi açısından ilk planlı suikast girişimi olarak da nitelendirilen bu suikasta farklı kesim ve görüşten pek çok kişi katılmıştır. Siyasi, askeri pek çok kişi yanında İttihat ve Terakki iktidarı döneminde istekleri gerçekleşmeyen kişisel ya da ailevi nedenlerle bu suikasta destek verenlerin de olduğu görülmektedir. Prens Sabahattin, Şerif Paşa ve Damat Salih Paşa gibi önemli kişiler özellikle maddi destek anlamda suikastçılarla işbirliğine girmişlerdir. Suikastçılar, dönemin büyük devletlerinden Avusturya ile İstanbul’da ki diğer sefarethanelere suikastın yapılacağı gün gönderilen beyannamelerle askerlerini İstanbul’da ki gemilerden indirmeleri ve olaya müdahale etmelerini de istemişlerdir. Bu suikast İttihatçıların Babıali baskınına karşı bir hamle olarak da değerlendirilebilir. İttihatçılara muhalif olan Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın pek çok ferdi de suikastı desteklemiştir. Damat Salih Paşa’nın bu suikast sonucu idam edilmesi ise hanedan ailesi içerisinde tepkilere neden olmuştur. İttihatçılar her ne olursa olsun kendilerine yönelik bu tür girişimlere taviz vermeyeceklerini sert tavırları ile göstermişlerdir. Suikast ile ilişkilendirilen pek çok kişi idama mahkum edilmiş, kalebentlikle cezalandırılmış, ya da sürgüne gönderilmiştir. Mahmut Şevket Paşa suikastı sonuçları bakımından siyasi tarihimizde önemli bir yer işgal eder. Aslında sadece Mahmut Şevket Paşa’nın değil Talat, Cemal Paşalar, Azmi Bey, Emmanuel Karasu, Nesim Roso gibi kişilerinde öldürülmesinin planlandığı fakat gerçekleştirilemediği daha sonra polis raporlarından ve tanık ifadelerinden anlaşılmaktadır. Ancak siyasi açıdan özellikle 1918’de İktidarın el değiştirmesi ile birlikte Vahideddin ve onu destekleyenler özellikle de Mahmut Şevket Paşa suikastı sonucunda İstanbul’u terk etmek zorunda kalan ve cezalandırılan Hürriyet ve İtilafçılar yaşadıkları sıkıntıları unutmayarak, İttihatçılara karşı sert bir politika uygulamışlardır. Mahmut Şevket Paşa suikastı daha önce yapılan çalışmalarda gazeteler temel alınarak araştırılmıştır. Çalışma belgeler esas alınarak Mahmut Şevket Paşa suikastının neden, ne zaman, nerede, nasıl gerçekleştiğini tespit etmek ve sonuçlarını değerlendirmek amacı taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: