Özet:

Devletler tarihine bakıldığında çoğunlukla komşuları ile olan ilişkilerinde inişli çıkışlı grafikler çizdikleri görülür. Bu ilişkiler denge dönemlerinde yumuşama şeklinde seyrederken, güçlü olunan dönemlerde ise grafik güçlü olanın yönüne dönmüştür. Türk Yunan ilişkilerinde de bu çerçevede askeri, siyasi, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla çok yönlülük göstermiştir. Anadolu ve Balkanlar üzerine olan bu ilişkiler iki ülkeyi zaman zaman karşı karşıya getirmiştir. XX. yüzyıl başlarında Türkiye, Sevr Barış Anlaşmasını reddederek Kurtuluş mücadelesi vermiş, zafer sonunda imzalanan Lozan Anlaşması ile diğer Batılı devletler gibi tam bağımsız ve eşit statüde bir devlet olmuştur. Lozan Barış Konferansı’nın ortaya koyduğu siyasi metinlerden biri de “Türk ve Yunan Halklarının Mübadelesine ilişkin sözleşme ve protokoldür. Bu sözleşme ile Türler ve Rumlar yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda kalırken, her iki ülke içinde yıllarca sürecek sorunların yaşanmasına neden olmuştur. Mübadele görüşmeleri devam ederken İstanbul’da daha çok Rum bırakmak ve Batı Trakya’daki Türkleri göçe zorlamak isteyen Yunanistan “etabli” sorununu yaratmıştır. Tarafların bu konuda anlaşmaya varamaması üzerine Yunanistan, Türkiye’nin o dönemde Milletler Cemiyeti üyesi olmamasının avantajlarını da kullanarak Türkiye üzerinde baskı kurarak meselenin istediği yönde çözülmesi içi konuyu Milletler Cemiyetine taşımıştır. Bu makalede mübadele içinde Yunanistan tarafından yaratılan “etabli” sorunu ile ilerleyen dönemlerde Türkiye’nin iç işlerine müdahaleyi de içerecek şekilde Türkiye’nin zor durumda bırakılması çabaları ve buna karşın Türkiye’nin izlediği politikaları ele alınmıştır. Bu makalede yazılı kitap, makale, tez, sempozyum, seminer, gazete, anı türü çalışmalardan ve yapılan röportajdan yararlanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: