Özet:

Hadimî, 1701 yılında doğmuş, 1762 yılında vefat etmiştir. Öğrenim hayatına Hadim’de başlamış,Konya’da devam etmiş, İstanbul’da tamamlamış, Hadim’e geri dönmüştür. Hadim medresesimüderrisliği, Hadim müftülüğü ve Nakşi şeyhliği yapmıştır.Eserlerinin sayıları üzerinde ihtilaflar vardır. Osmanlı ilim dünyasında, Huzur dersi hocalığı,Fatiha tefsiri sohbeti ve Mecamiu’l-Hakayık ve Tarikat-ı Muhammediye şerhiyle (Berika) tanınmıştır.Mecami’nin ilim dünyasında ilgi görmesinin nedeni üzerinde, bildiğimiz kadarıylabugüne kadar, durulabilmiş değildir. Onu ilgi çekici kılan yönlerinin başında, eserde hiç şüphesizgüçlü bir mantığın hâkim oluşu, bir ilkeye, bir temele bağlı olarak ele alınması gelir. Dahanet söylemek gerekirse, eser, “cevher-araz” ilişkisi temelinde, kelamî-felsefî bir bakışla elealınmıştır. Yani Hadimî’nin güçlü bir Mantık bilgisi vardır. Bu bilgisini o, ortaya koyduğu,şerh ve haşiye olmayan Mantık eserleriyle ilim dünyasına göstermiştir. Aynı bakış açısını veyöntemini, tasavvufi eserlerinde, öğrencilerine öğüt olarak yazdığı, vasiyet olarak bıraktığımektup ve vasiyetlerinde görmek mümkündür.Bu bağlamda bize göre Hadimî’nin hikmet anlayışı ve felsefeye bakışı önemlidir. Hadimî, hikmeti,teorik (nazari) ve pratik (ameli) hikmet olmak üzere ikiye ayırarak kabul eder. Birgivi,“içinde felsefe var, okuyanı ilhada götürür” gerekçesiyle Kelam’a karşı çıkarken, onun bu sözleriniHadimî, “felsefe var, ama ilhada götürecek Gazali’nin sözünü ettiği üç konu dışındailhad fikrinin olmadığı, aksine Ehli Sünnet’in mülhidlere karşı savunulabilmesi için Kelam’ınokunması, okutulması zorunludur” şeklinde Birigivi’ye karşı çıkar. İlhada giden ve ilhadagötüren felsefeyi, materyalistler (tabiiyyun) olarak ortaya koyar ve para için yapılan felsefeyi eleştirir.

Anahtar Kelimeler: