Abstract:

Altı asır gibi uzun bir zaman dilimi içerisinde varlığını sürdüren Divan Edebiyatı, Türk Edebiyatının en uzun soluklu dönemidir. Teşekkül sürecinde Arap ve özellikle Fars edebiyatından etkilenmiş, bu süreçten birkaç asır sonra olgunluk seviyesine ulaşmış ve örnek şahsiyetler yetiştirmeye başlamıştır. Alanın temel kaynakları arasında Kur’anı Kerim, hadis, İslam tarihi, tefsir, akâid ve fıkıh gibi İslâm kültürü ilim dallarının yer alması Divan Edebiyatının dinî bir vasfa sahip olmasını beraberinde getirmiştir. Bu sahada eser veren müellifler özellikle şiiri araç edinerek kaleme aldıkları eserlerinde her Müslümanın dinî yükümlülüklerini bilme konusundaki hususiyeti dile getirmiş ve dinî mevzularda onları bilgilendirmişlerdir. Bu bağlamda yukarıda adları zikredilen ilim dalları ile alakalı genel manada manzum tefsir, hadis, siyer, ilmihal ve akaidnameler gibi çeşitli türler ortaya çıkmıştır. Bilinen bu türlerin yanısıra muhteva itibariyle yine bu türlerden uzak olmayan ama ayrı başlıklar altında değerlendirilmesi gereken manzumeler de vardır. XVI. yy. simalarından Sa‘dî Efendi’ye ait 293 beyitten müteşekkil kaside bu özellikte olan bir manzumedir. Manzume, bir dervişin Sa‘dî Efendi’ye gelip abdest, ezan, namaz…gibi konularda yöneltiği sorulardan ve Sa‘dî Efendi’nin bu sorulara verdiği cevaplardan oluşmaktadır. Dervişin cevap aradığı sorulara Sa‘dî Efendi’nin, bazı peygamberlerin hayatlarından telmihler yaparak ve bazı meşhur fıkıh, hadis, tefsir kitaplarını kaynak göstererek yanıtlar vermesi manzumenin değerini artırmaktadır. Bu makalede mezkur şairin manzumesi değerlendirilecek ve manzumenin metni verilecektir.

Keywords: