Özet:

Osmanlı Devleti, İslam’ın şartlarından biri olan haccın gerçekleştirilmesi için kervanlar düzmüş, seyahat güzergâhları belirlemiştir. Kimi Osmanlı aydınları hac yolculuğu izlenimlerini, kimileri de hac ibadeti veya menzilleri hakkında malumatı bir esere dönüştürmüştür. Hac seyahati güzergâhında yer alan menzilleri anlatan eserlere menâzilnâme adı verilir. Türk edebiyatına mensup pek çok menâzilnâme vardır. Bunlardan biri Sulhî mahlaslı bir sanatçıya aittir. Biyografik kaynaklarımız 1070 Safer’inde (Ekim-Kasım 1659) vefat eden Kâsımzâde Salih Mehmed Efendi adlı kadı-müderrisin Sulhî mahlasıyla şiirler yazdığını bildirmektedir. Fakat ilgili menâzilnâmenin Kâsımzâde’ye aidiyetini teyit edecek bir bilgi mevcut değildir. 68 beyitten ibaret eser mesnevi şekliyle yazılmıştır. Mukaddime mahiyetindeki bölümlerinin olmaması ve İstanbul-Hicaz güzergâhının sadece Şam-Hicaz etabını kapsaması nedeniyle eksik olduğu izlenimi vermektedir. Aruz ve kafiye-redif kusuru barındırmamasından usta bir şair tarafından yazıldığı anlaşılmaktadır. Hacca gideceklere uğrayacakları yerler hakkında bilgi vermek maksadıyla yazıldığı için sade ve anlaşılır bir dil ve üslûba sahiptir. Deyim ve edebî sanatlar itibariyle kuru olan eser az sayıda Türkçe arkaik kelime ve ek ihtiva etmektedir. Bu makalede Sulhî’nin manzum hac menâzilnâmesi tanıtılacak, eserin şekil ile muhteva incelemesi neticesinde tespit edilen hususlar paylaşılacak ve mevcut iki yazma nüshasının mukayesesiyle tesis edilen tenkitli metni ilim âlemine takdim edilecektir.

Anahtar Kelimeler: