Citation Number
2
Views
14
Downloands
1
Bir toplumun hayatı algılayışı ve buna bağlı yaşam tarzı temelinde binlerce yılda biçimlenen kültürel kodlarının gelecek nesillere aktarılmasında en önemli rolü sözlü gelenek içinde oluşan kalıp sözler ve anlatılar üstlenir. Yazılı geleneğin henüz yaygınlaşmadığı dönemlerde Kazak Türklerinin hayvancılığa dayalı bozkır hayatının şartlarına bağlı coğrafya ve boylar esasında oluşturdukları Cüzler sistemine dayanan toplumsal yapılanma Kazak kimliğinin, hayat anlayışının ve kültürünün kendine has yönler geliştirmesine zemin hazırlamıştır. Bu çerçevede Türk kültür ve medeniyet dairesi içinde yer almakla birlikte kendine has geliştirdikleri yaşam biçiminin, toplumsal norm ve anlayışların izlerini Kazak Türklerinin sözlü edebiyat geleneği ürünleri içerisinde tespit etmek mümkündür. Kazak Türklerinde sözlü gelenek içinde yer alan önemli türlerden birisi de ‘Şeşendik Sözler’dir. Edebiyat araştırmalarında başlangıçta “biylik/beylik söz” olarak adlandırılan bu türe ait ürünler, “Biylik/ Beylik” ifadesinin eski Kazak toplum düzenini/feodaliteyi çağrıştırdığı gerekçesiyle Sovyet kültür politikalarına ters görülerek Sovyet Döneminde “şeşendik söz” olarak adlandırılmıştır. Şeşendik sözler, biyler/şeşenler tarafından söylenip ya yalın biçimiyle ya da şahıslar etrafında hikâyeleştirilmiş anlatılar içinde yer alarak halk arasında nesilden nesile aktarılan bilgelik sözlerdir. İşlevsel Halkbilimi Kuramı halkbilimi çalışmalarında günümüzde en yaygın olarak kullanılan teorilerden biridir. Folklor ürünlerinin işlevleri üzerine bir model oluşturan W. Bascom folklorun çok sayıdaki işlevi arasında önemli gördüğü dört işlevden bahseder. İlhan Başgöz de bu dört işleve beşinci olarak “protesto işlevi”ni ilave der. Bu çalışmada W. Bascom’un tespit ettiği folklorun dört işlevi ve İlhan Başgöz’ün ilave ettiği “protesto işlevi” ışığında Kazak Türklerinin şeşendik sözleri incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, şeşendik sözlerin, William Bascom ve İlhan Başgöz’ün ifade ettikleri; değerlere, toplum kurallarına ve törelere destek verme; eğitim veya kültürün gelecek kuşaklara aktarılarak gençlerin eğitilmesi; kişisel ve toplumsal baskılardan kaçıp kurtulma ve protesto işlevini yerine getirdiği görülmüştür.
The most important role of a society's perception of life and the transfer of cultural codes, which have been shaped over thousands of years on the basis of lifestyle, to future generations belongs to the molded words and narratives that occur within the oral tradition. In this context, it is possible to find the traces of the life style, social norms and understandings they have developed in their own way, within the oral literary tradition of Kazakh Turks, although they are within the Turkish culture and civilization circle. One of the important genres in the oral tradition of Kazakh Turks is "Şeşendik Sayings". In the beginning of literary studies, the products belonging to this type, which is called "biylik /beylik sayings”, on the grounds that the expression "Biylik / Beylik" evokes the old Kazakh social order / feudalism, it was regarded as contrary to Soviet cultural policies and was called as "şeşendik sayings" in the Soviet Period. Researches to be done on words of Şeşendik will make an important contribution to revealing the cultural values of Kazakh Turks, such as their; social structure, lifestyle, perception of life and legal order and so on. Functional Folklore Theory is one of the most widely used theories in folklore studies today. W. Bascom, who sets up a model on the functions of folklore products, mentions four functions that folklore considers as important among its many functions. İlhan Başgöz adds the "protest function" as the fifth to these four functions. In this study, in the light of the four functions of folklore identified by W. Bascom and the "protest function" added by İlhan Başgöz, the words of şeşendik told by the Kazakh Turks have been examined. As a result of the study, the words of şeşendik, expressed by William Bascom and İlhan Başgöz; supporting values, social rules and customs; educating young people by transferring education or culture to future generations; have been observed that they fulfill the function of escaping from personal and social pressures, and protesting.
Field : Filoloji
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
