Özet:

Bu çalışmada Türk Cumhuriyetleri’nde yer alan altı ülkenin makroekonomik endeks puanları hesaplanmaktadır. Makroekonomik endeks puan hesaplaması; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan ülkelerini kapsamaktadır. Bu kapsamda yükselen piyasa ekonomilerde ortaya çıkan makro dengesizlikler ve bu dengesizliklere yol açan değişkenlerin etkileri altı ülke dâhilinde incelenmektedir. Bu ülkelerin tercih edilmesi, yükselen piyasalar içinde önemli ve özel bir konuma sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Çalışmada ülkelerin ekonomik büyüme, işsizlik, enflasyon, cari işlemler hesabı, yatırım, tasarruf, kamu harcamalarının GSYH’ye oranı değişkenlerine ait yıllık verileri kullanarak 2000-2019 dönemi analiz edilmektedir. Analiz yöntemi olarak normalizasyon yöntemi tercih edilmiş ve değişkenler arasındaki uyumu tespit etmek için de Kolmogorov-Smirnov Testi uygulanmıştır. Bu test sonucunda yedi değişken arasında istatiksel olarak uyum olduğu sonucuna varılmış ve daha sonra ülkelerin makroekonomik endeks puanları normalizasyon yöntemiyle hesaplanmıştır. Hesaplama sonucunda elde edilen bulgulara göre, Azerbaycan ekonomisinin altı değişkende birinci olduğu ve 0,54 genel endeks puan ortalaması ile makroekonomik endeks puanı en yüksek olan ekonomi olduğu tespit edilmiştir. Azerbaycan ekonomisini sırasıyla, genel endeks puan ortalaması 0,184 olan Kazakistan ekonomisi, 0,114 ile Kırgızistan ekonomisi, 0.084 olan Özbekistan ekonomisi, -0,038 ile Türkmenistan ekonomisi ve -1,242 puan ile Tacikistan ekonomisi takip etmektedir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre Azerbaycan ekonomisi dışında kalan diğer beş ülke de özellikle işsizlik, enflasyon ve cari işlemler açığı değişkenleri makroekonomik endeks puanlarının düşük olmasının temelini oluşturduğu belirlenmiştir. Ayrıca Özbekistan ve Türkmenistan ekonomilerinde bu değişkenlere ilave olarak yatırım, tasarruf ve verimli kamu harcamalarının gerçekleştirilemediği sonucuna ulaşılmıştır. Analiz sonuçlarına göre ülkelerin rekabet sıralamasının makroekonomik endeks puan sıralaması ile doğru orantılı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: