Özet:

Modern Cumhuriyet’in kuruluşunda başörtüsü gelenekle ilişkilendirildi ve top-lumun modernite yönünde ilerlemesi gereği kurgusu, başörtülü kadını görünmez kıldı. Modernle, gelenekselin çelişeceği varsayımından, 1970’li yılların sonuna gelindiğinde, modernle gelenekselin kesiştiği, başka kamusal alan mücadelesi başladı. Bu yıllarda başlayan başörtülü kadının hak arama mücadelesi daha çok siyasal İslam’ın meşrulaşmasının ve seküler yapıya muhalefetin aracı olarak gö-rüldü.  Elbette başörtüsü siyasal bir semboldü fakat kadının kamusal alanda gö-rünür olma mücadelesinin, özel alanı da özgürleştirdiği, muhafazakâr aile ve top-lum yapısı içindeki kadın-erkek ilişkisini de dönüştürdüğü göz ardı edildi. Ba-şörtülü kadının kamusal alana katılımının yasal engelleri ortadan kaldırıldığında ise mücadelenin misyonunu tamamladığı varsayılarak, kadına “kültürlü eş ve anne” olarak, değişmesi istenilmeyen, iktidar ilişkilerini sabitleyecek “sıcak yu-valarınıza dönün” çağrısı yapıldı. Yeni yapının nesnesi haline gelen başörtülü kadına, aile içinde ataerkiyi güçlendirecek dindar nesiller yetiştirme ve/veya seç-kinlere dahil olma şansına erişmişse,  mevcut güç ilişkilerinin temsiliyeti görevi verildi. Bugün Türkiye, kuruluşundan bu yana erkekler arasında bir sözleşmeyle konumu belirlenen kadınların; ataerkil aile ve toplum yapısına, yok sayılmaya, tahakküm altında tutulmaya bayrak açan bir başka mücadele biçimini deneyimli-yor: başörtüsünü çıkaran kadınlar. Bu çalışmada, ilk adımda Türkiye’nin mo-dernleşmesi ve başörtüsü tartışmasına değinilerek; geleneksel anlamından sıyrı-lan başörtüsünden ve İslami hareket içinde yaşanan değişimden söz edilecektir. İkinci adımda başörtüsünü çıkaran veya çıkarmak isteyen kadınların bir araya gelme, görünür olma çabaları yönünde bir adım olan Yalnız Yürümeyeceksin Platformu ve örtünmek istememe nedenleri, karşılaştıkları baskı ve şiddete dair verdikleri mücadelede, baskıyla başa çıkmak için geliştirdikleri stratejiler yine platformda yer alan ifadeleri üzerinden açıklanmaya çalışacaktır. Bunu yaparken, kadınların mücadelesi salt iktidar karşıtı bir toplumsal muhalefet olarak görmek-ten kaçınılacak;  her iki mücadele biçiminde de kadının özgül konumuna vurgu yaparak, kadın hareketinin araçsallaştırılmasının önüne geçme yönündeki çabala-ra katkı sunmaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler: