Abstract:

Tarih boyunca hakkında en fazla söz söylenilen değerlerin başında gelen sevgi/aşk, her coğrafya ve toplumda görülebilen, insanlığın özünü teşkil eden ortak paydasıdır. Bu evrensel duyguyu, bazı sevgi/aşk düşünürleri derinlemesine irdelemiş ve bu olguya bilimsel bir açıdan yaklaşmaya çalışmıştır. Doğu’da ve Batı’da bu konuda yazılmış pek çok eser mevcuttur. Çalışmamızda, aşka dair önemli tespitlerde bulunmuş bir metafizik profesörü olan İspanyol Ortega Gasset’in (ö.1955) “Sevgi Üstüne” adlı kitabı ile psikiyatr Erich Fromm’un (ö. 1980) “Sevme Sanatı” adlı eseri ele alınmıştır. Her ne kadar aşka dair söylemleri umumi düşüncelerden ibaret olsa da bazı noktalarda öznel fikirlere sahip olduklarını belirtmemiz gerekir. Bu iki filozofun aşk nazariyesi çoğu noktalarda örtüşmektedir. Gasset ve Fromm’un aşka dair tespitlerinden çoğu, Dîvân şiirindeki aşk anlayışı ile paraleldir. Bu doğrultuda beşerî aşkın en önemli temsilcilerinden olan Nedîm (ö.1730) daha fazla ön plana çıkmaktadır. İki filozofun nesir halinde sunduğu aşka dair düşünceler, Nedîm’in mısralarında görülmektedir. Birbirinden farklı özelliklere sahip her üç şahsiyet arasında yapılan mukayeseli çalışma sonucunda tespit edilen müştereklikler; sevgi, sevgili âşık ve rakip başlıkları altında tasnif edilerek ortaya konulmuştur. Sonuç bahsinde ise benzer noktalar, yirmi madde halinde sıralanmıştır. İlgili görüşlerin ekseriyetinin öznel görüşler olmadığını kabul etmekle beraber, elde edilen veriler, aşkın evrenselliğinin bir nebze de olsun somutlaştırılması açısından dikkate değerdir.

Keywords: