Abstract:

MÖ.3.Binyılın son çeyreğinden itibaren, Eski Doğu dünyasının en eski yazılı kayıtlarında Hurriler adıyla anılan bir halk grubundan bahsedilmeye başlanır. Hurriler’in asıl anayurtlarının neresi olduğu sorusunun kesin bir cevabı yoktur. Bazı bilim insanları Transkafkasya’daki Kura-Aras bölgesini önerirken, diğer bir kısım bilim insanları da onların anayurdunun Doğu Anadolu olduğunu öne sürerler. Fakat onların anayurdu neresi olursa olsun, hem yerleştikleri bölgelerde hem de temasa geldikleri bölgelerde siyasi, askeri ve kültürel bağlamda derin tesirler bırakmışlardır. Onların mütecaviz ve yayılmacı bir halk oldukları, Hurri isimlerinin ve Hurri kültür unsurlarının Kuzey Mezopotamya, Kuzey Suriye ve Doğu Anadolu’ya kadar uzanan geniş bir alana yayılması ile de tasdik edilmiştir. Ancak bu kavim, MÖ.2.Binyıl ortalarından itibaren siyaseten pasivize olmuş görünmektedir. Bunun en önemli nedeni, Hurriler’in yaşadığı bölgelerin son derece savaşçı bir kavim olan Mitanniler tarafından istila edilmesidir. Hint-Avrupa kökenli bir kavim oldukları anlaşılan Mitanniler, kendilerine has savaş arabaları ile kısa sürede girdikleri bölgelerde egemenlik tesis etmişler ve bugünkü GAP Bölgesi merkez olmak üzere, güçlü bir devlet kurmuşlardır. Aslında bu devlet bir ortaklığa dayanmaktadır. Bu ortak yapımda idare edilen geniş halk kitlelerini Asya kökenli Hurriler oluştururken, idare eden ince elit tabakayı Hint-Avrupa kökenli Mitanniler oluşturmaktadır. Hurri-Mitanni ortaklığına dayanan bu devlet, MÖ.15.yüzyıl ortalarından MÖ.14.yüzyıl ortalarına kadar, Eski Yakın Doğu’nun en güçlü siyasi yapılarından biri olarak kabul edilmiştir. MÖ. 14. yüzyıl ortalarında Hititler tarafından yıkılan ve Hititler’e bağlı tampon bir devlet haline getirilen Mitanni Devleti, MÖ.1200’lerde cereyan eden Ege Göçleri’ne kadar, siyasi varlığını devam ettirmiştir.

Keywords: