Abstract:

Vardiyalı çalışma sistemi, çalışan bireylerin yaşantılarını fiziksel ve sosyal anlamda olumsuz şekilde etkilese de, artan ihtiyaçlar ve taleplerin karşılanması açısından yaşamın bir parçası, vazgeçilmezi haline gelmiştir. Vardiyalı çalışma sistemi, hizmetin sürekli devam etmesi gereken ulaşım, sağlık, iletişim, güvenlik gibi birçok sektörde yaygın şekilde kullanılmaktadır. Çeşitli periyotlarda gerçekleştirilen çalışma, birey üzerinde, aile hayatında ve bireyin çevresinde çok boyutlu, değişken sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu sorunlardan biri de vardiyalı sistemde çalışan personellerde iş-aile çatışması yaratmasıdır. Günümüzde, vardiyalı çalışma sisteminin artması ile sosyal hayat ve aile hayatı içerisinde sorun yaşayan çalışanların sayısı da artış göstermiştir. Vardiyalı çalışmak, çalışma saatlerinin uzunluğu, yoğunluğu ve düzensizliği, ücretlerin azlığı, hafta sonu çalışmaları gibi olumsuz durumlar çatışmaya zemin hazırlamaktadır. Vardiyalı sistemde çalışanlar sosyal ve aile içi rollerini yerine getirmekte güçlük yaşamaktadır. Özellikle ebeveynlerin her ikisinin de çalıştığı ailelerde çocuklar ve eşler arasındaki sorunlar, iletişimsizlik ve çatışma ortamının aile içi huzursuzluklara hatta boşanmalara bile neden olduğu gözlenmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, çalışanların, demografik özelliklerine, statü, ücret, çalışma biçimi gibi faktörlere bağlı olarak vardiyalı çalışma sisteminden etkilenme durumları ve bu etkilenme sonucunda iş-aile çatışma düzeylerinin ne derecede olduğunu tespit etmektir. Sonuçlar doğrultusunda çalışanlara ve yöneticilere çözüm önerileri sunarak literatüre bu konuda katkı sağlamak istenmektedir. Bu amaçla, “Vardiyalı Çalışmanın Etkileri” ve “İş-Aile Çatışması” ölçeklerini içeren bir anket yardımıyla Elazığ Havalimanı bünyesinde vardiyalı sistemde çalışan 228 personelden veriler toplanarak çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda; katılımcıların vardiyalı çalışmanın etkileri ile iş aile çatışması düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı, doğru yönlü ve zayıf düzeyde bir ilişki mevcut olduğu gözlenmiştir. Buna göre çalışanlar üzerinde vardiyalı çalışmanın olumsuz etki düzeyleri arttıkça, kişilerin iş aile çatışması düzeyleri de artmaktadır. Vardiyalıçalışmanın iş-aile çatışması yaratma etkisinin kadın, evli ve eşi çalışmayan kişiler üzerinde daha yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca eğitim ve yaş açısından farkın olmadığı gözlemlenmiştir. İlginç olarak çalışanların gelir düzeyleri yükseldikçe, kişilerin iş aile çatışması düzeyleri azaldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords: