Özet:

Diyanet İşleri Başkanlığı, ülkemizde İslâm diniyle ilgili işleri yürüten tek resmî kurumdur ve 1924’te kuruluşundan günümüze değin toplumu dinî yönden aydınlatmak gayesiyle çeşitli hizmetler yürütmektedir. Bu hizmetler arasında Cuma ve bayram hutbeleri yer almaktadır. Diyanet, bu hutbelerle toplumun büyük bir kesimiyle her hafta düzenli bir şekilde doğrudan iletişim kurabilmektedir. Öyle ki, Cuma ve bayram namazlarına iştirak edenlerin sayısı, beş vakit namaz ibadetini yerine getirenlerden katbekat fazladır. Diğer bir ifadeyle Diyanet, hutbelerle toplumun neredeyse her tabakasına hitap etmektedir. Öte taraftan bu bağlamda ifade etmeliyiz ki hutbeyle toplumun farklı kesimlerine ulaşmanın kolay olması, istismar edilmeye açık bir alan olduğunu göstermektedir. Nitekim geçmişte olduğu gibi günümüzde de gerek İslam dünyası gerekse diğer toplumlar içerisindeki cemaat, dernek ve vakıf tarzı oluşumlar, liderler tarafından irat edilen hutbelerden beslenmektedir. Bu yüzden hutbelerin göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Diyanet’in hutbelerin her aşamasında tüm sorumluluğu üstlenmiş olmasını, bu konudaki farkındalığına işaret olarak değerlendirmemiz mümkündür. Hutbelerin Müslümanların din algısının oluşmasında, yeniden şekillenmesinde ve hatta onların gündemini belirlemede de büyük bir yeri vardır. Şüphesiz bu noktada Hz. Peygamber’in hayatı büyük bir ehemmiyete sahiptir. Malum olduğu üzere Müslümanların zihin dünyasını ve toplumsal yapısını inşa etmek, onlara ahlakî norm ve değerleri öğretmek ancak Hz. Peygamber’i anlatmakla, onu model olarak sunmakla, örnekliğini ulaştırmakla söz konusudur. Bu durum hutbelerin önemini bir kez daha göstermektedir. Hutbelerin taşıdığı bu kıymetten dolayı siyer anlatımı bağlamında müstakil bir çalışma olarak ele alınmayı gerekli kılmaktadır. Bu yüzden çalışmamızda Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı camilerde okutulan hutbelerdeki siyer kapsamına giren anlatımları bütün yönleriyle incelemeyi amaçladık. Ancak çalışmamızı 2015-2017 yılları arasında okutulan hutbelerle sınırlı tuttuğumuzu burada kaydetmeliyiz. Söz konusu yıllar arasında camilerde toplamda 162 hutbe irat edilmiştir. Bu hutbelerde siyer anlatımını ve öğretimini saptamaya çalıştık. Akabinde tespit ettiğimiz problemlere bazı çözüm önerilerinde bulunduk. Hutbelerde Hz. Peygamber’in sözlerine ve hayatından kesitlere farklı konular bağlamında sık sık yer verilmektedir. Ancak gerek Hz. Peygamber hayatından anlatılan kesitler gerekse sunulan peygamber profilleri, muhatap kitlenin çeşitliliğine karşın oldukça farklılık arz ettiği görülmektedir. Aynı durumun hutbelerde başvurulan kaynaklar içinde geçerli olduğunu zikretmemiz gerekmektedir. Esasında bu durum çözümler üretmek yerine bir takım problemlere sebebiyet vermektedir. Şüphesiz, Hz. Peygamber’in gerek şahsiyetinin gerekse hayatının istismar edilmesi bunların başında gelmektedir. Bunun neticesinde Müslümanlar arasında meydana gelen kırılma ve sarsıntılara ise tarih şahitlik etmektedir.

Anahtar Kelimeler: