Abstract:

Genel tabirle bir dile ait sözler bütünü olan söz varlığı, özel olarak bir dilin ve o dili konuşan toplumun duygu ve düşünce evrenini yansıtmaktadır. Bu sebeple toplumun kullanımındaki her türlü deyim, atasözü, ikileme, kalıplaşmış söz vb. unsurların dilin söz varlığı kapsamında değerlendirilmesi gerekir. Söz unsurlarının oluşumu dikkate alındığında, dili kullanan her bireyin kendi duygu ve düşünce dünyasından hareket ettiği, bu nedenle her yazar veya şairin özgün bir üsluba sahip olduğu görülmektedir. Şair ve yazarlar sahip oldukları söz varlığına göre dili işleyip şekillendirirler. Edebî eserler de bu işleyiş neticesinde ortaya çıkar. Zengin bir söz varlığına ve geniş anlatım imkânlarına sahip olan Türkçenin de bu özelliklerini koruyup saklamada edebî eserlerin önemi büyüktür. Bu çalışmada Rasim Özdenören’in Gül Yetiştiren Adam adlı eserindeki söz varlığı unsurlarını tespit etmek ve bu tespit üzerinden yazarın dili ve üslubuna yönelik çıkarımlarda bulunmak hedeflenmiştir. Hedef doğrultusunda yazarın dili nasıl kullandığı, hangi söz varlığı unsurlarından ne oranda yararlandığı tespit edilmiştir. Nitel araştırma yönteminden faydalanılan çalışmada söz varlığı sekiz başlıkta (atasözü, deyim, ikileme, kalıplaşmış söz, ilişki sözleri, terim, argo ve yöresel kullanımlar) ele alınmıştır. Eserden 328 deyim, 140 tekrar öbeği, 68 ilişki sözleri, 148 terim, 40 yöresel sözcük, 35 argo kullanım ve birer de atasözü ve kalıplaşmış söz tespit edilmiştir. Bu da eserin dilimizin anlatım imkânlarının çeşitliliğini gösteren pek çok söz unsuru içerdiğini ve bu söz unsurlarının yazarın düşünce evreninden izler taşıdığını göstermektedir. Yapılan bu tespitler yeni yapılacak söz varlığı çalışmalarına katkı sağlayacaktır. Ayrıca bu yönüyle eserin okuyucuların sözcük hazinelerinin geliştirilmesine, değerlerimizin ve kültürümüzün aktarılmasına katkı sağlayacağı görülmektedir.

Keywords: