Özet:

Osmanlı Devleti’nde 18. yüzyıldan itibaren Avrupa’da kambiyo piyasasındaki kıymetli evrak yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. 18. yüzyılın ikinci yarısında dış ticarette poliçeler yaygınlaşmış, 19. yüzyılda da ticaretin ana unsurunu oluşturmuştur. Ticari senet haline gelen poliçe, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin dış borç alımında kolaylaştırıcı bir rol oynamıştır. Dış borçların alımında poliçe gibi senetlerin kullanımı diğer ticaret erbabının da bu şekilde ödemelerin yapılma usulünün izlenmesine neden olmuştur. Avrupa ile ticaretin gelişmesi ile birlikte yabancı para-döviz dolaşımı artmıştır. Bu değişim zamanla Osmanlı Devleti’nin yurt dışındaki diplomatik misyonlarının da poliçe kullanmasına neden olmuştur. Sanayi Devrimi ile Avrupa’da oluşan sermaye fazlası ve sömürgecilik, bu sermayenin bir kısmının Osmanlı Devleti’ne gelmesine sebep olmuştur. Avrupa ile ticari işlemlerde kıymetli evrak kullanımı yabancı bankacıların ilgisini çekmiş ve kambiyo piyasasında bu şekilde ödeme yönteminde artış olmuştur. Osmanlı Devleti’nin ticaretinde para arzında ve dolaşımında yaşanan artış ülkede bankaların kurulmasına, para dolaşımının kolaylaşmasına zemin oluşturmuştur. Osmanlı Devleti büyükelçilikleri bu değişime uyum sağlayarak poliçe düzenlemeye başlamışlardır. Osmanlı Devleti’nin Batı ülkeleriyle ilişkilerinin artması ticaretin ve hukuk düzeninin Kıta Avrupa’sından etkilenmesine de neden olmuştur. Günümüz ticaret hukukunun temellerinin bu dönemde Avrupa ile ticari münasebetlerin etkisiyle şekillendiği de söylenebilir. Bu makalemizde Osmanlı Devleti’nde dış borç ödemelerinde ve diplomatik misyonlarda poliçe kullanımı, döviz piyasasının ticaret hukukuna etkisi örneklerle anlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: