Özet:

ÖZET Bu denemenin amacı, Erzurum yöresinde yaygın olarak bulunan üç büyük toprak grubunun (kahverengi, kestanerengi, kireçsiz kahverengi) sırüktürel dayanıklılığı ve dolayısıyla erozyona duyarlılığı üzerine, çöp komposıu, ahır gübresi, buğday samanı ve fiğ samanı gibi organik arlıkların karıştırılmasının etkilerini laboratuvar koşullarında incelemektir. Denemede kulalnılan topraklar ince ve orta derecede ince tekstürlü, organik madde içeriği düşük, kireç içeriği orıa ve düşük olan, alkalilik sorunu bulunmayan topraklardır. Strüktürel stabiliteleri düşük olan bu topraklar erozyona karşı duyarlıdırlar. Bu üç büyük toprak grubuna değişik düzeylerde karıştırılan deneme konusu organik artıklar, toprakların : a) Suya dayanıklı agregatlar miktarını, strüktürel stabilitesi ölçütünü ve Boekel oranı değerlerim istatistiksel olarak önemli düzeyde artırmış, b) Dispersiyon oranı, erozyon oranı, geçirgenlik oram ve toprak aşınım faktörü değerini istatistiksel olarak önemli düzeyde azaltmış, c) Doğrusal uzama katsayısı, yüzde büzülme ve kırılma değerini istatistiksel olarak önemli düzeyde azaltmıştır. Topraklara karıştırılan organik artıkların etkinlikleri, kendi aralarında ve büyük toprak gruplarına göre farklılık göstermiştir. EFFECTS OF ADMIXTURING ORGANTC RESIDUES ON STRUCTURE STABILITY AND ERODIBILITY OF SOİLS SUMMARY This investigation has been undertaketı in order to find out the effect of incorporating various organic matter sources, such as manure, wheat straw, dried-ground vetch and compost into soii, on the str uçtur al stability and therefore on the erodibility of soils. The experimental work was fulfilled on three great soil groups which are highly wide spread in Erzurum and its vicinity. Representatİve surface soil samples (0-20 cm depth) used in the experimental work are takenfrom Pasinler and Daphan Plains and Aşkale district. Organic matter sources hava been obtainedfrom various farm and institutions. Some properties of the experimental soils can be summarized as fine to medium-fıne in texture, low in organic matter content, low to medium in lime content, andfree of alkalinity problem. This kind of soils which are low in str uçtur al stability are quite sensitive to erosion. Experimental results can be summarized as : a) Organic sources used in the experiment increased the amount of water resistant soil aggregates greater than 250 micron, structure stability index and Boekels ratio, significantly. b) The same soil treatments decreased dispersion, erosion, and permeability ratios and soil erodibility factor values significantly. c) Organic matter treatments decreased thefollowing parameters significantly coeffıcient of linear extensibility, percent shrinkage and modül us ofrupture. Effecüveness of the organic residues varied depending on the type of the organic matter used and the great soil groups invesügated. Effectiveness of the compost was considerably lower compared to the other organic materials used.

Anahtar Kelimeler: