Özet:

Yaptırımlar modern diplomasinin ayrılmaz bir parçası olarak görülmekle beraber Uluslararası Hukuk’ta yeterince ele alınmış bir konu değildir. Yaptırımlar hukuki dayanak ve sınırları itibarı ile oldukça heterojen karakterlidir. Uluslararası politikanın ayrılmaz bir parçası olan yaptırımlar uluslararası politikanın yürütülmesinde öngörülen amaca erişmeyi temin eden bir araç olarak değerlendirilse de etkinliği bakımından tartışılmaktadır. Bugün çok sayıda devletin ve uluslararası örgütün değişik nedenlerle yaptırım uyguladığı görülmektedir. Uluslararası Hukukta yaptırım olarak alınan önlemler çeşitlilik göstermektedir. Bu çerçevede anlaşma hükümlerine istinat eden yaptırımlar ve uluslararası teamül hukukuna istinat eden yaptırımlar arasında ayrım yapılmaktadır. Yaptırımların Uluslararası Hukuk ihlâllerine reaksiyon olarak ilân edilmesi nedeni ile bu bağlamda uluslararası sorumluluk kuralları esas alınmaktadır. Uluslararası ilişkilerde ancak Uluslararası Hukuk ihlâllerinden etkilenmeyen devletler ve uluslararası örgütler de sık şekilde yaptırım ilân etmektedir. Yaptırımların etkinliği yaptırım uygulanan devletin tutumunda değişikliğe yol açıp açmadığına göre değerlendirilmektedir. Yaptırımların etkisi somut ekonomik, siyasi, konjonktürel koşullara bağlıdır. Bu çerçevede yaptırımların, yaptırım muhatabı olmayan bireyler üzerinde doğurduğu etkinin ve bumerang etkinin de gözardı edilmemesi gerekmektedir. Makalede uluslararası ilişkilerde yaptırım kavramı, yaptırımın Uluslararası Hukuk’taki dayanağı, sınırları, Uluslararası Hukuk süjelerine ve kişilere yönelik yaptırımlar arasındaki farklar, (targeted sanctions) yaptırım mağdurları ve yaptırımların etkisi ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler: