Özet:

XIX. yüzyılın ortasında devletler arası bir sorun hâline gelen Tuna Prenslikleri meselesi, Kırım Savaşı sonrasında Yakın Şark diplomasisinin âdeta bir laboratuvarı olarak Osmanlı-Rus ilişkilerinin gündem maddelerinden birisi olmuştur. Rusya, Paris Antlaşması’ndan sonra Romanya’nın birleşmesine ve Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlaşmasına destek verirken, 1859’da Kuza’nın her iki prensliğin başına seçilmesine mesafeli kalmış; 1862’den itibaren ise politikası değişmiş, Aleksandr Kuza’ya muhalif bir hâle gelmiştir. Bunun başlıca nedeni, Kuza’nın Romanya iç siyasetinde Rusya aleyhine uygulamaya koyduğu politikalardır. Kuza’nın Polonyalı mültecilerin Memleketeyn’deki faaliyetlerine destek vermesi ve Ortodoks vakıf manastırlarının kamulaştırılması, merkezi idari politikaları Rusya’nın Memleketeyn birliğine muhalif bir politika izlemesine yol açmıştır. Rusya ve Osmanlı Devleti, Romanya sorununda görünüşte ve prensipte aynı politikayı savunmuş olmalarına karşın Bâbıâli, Kuza’ya karşı tedbir alırken İngiltere ve Fransa ile birlikte hareket etmeyi tercih etmiş, fakat Kuza’ya yönelik Fransız desteği, Bâbıâli’nin tedbirlerinin etkili olmasını engellemiştir. Bâbıâli’nin yumuşak tutumu karşısında Rusya, 1858 Paris Kongresi’nde Memlekteyn ile ilgili alınan kararların ihlal edildiğini duyurmuş, devletler arası metinlere uyulmadığını ileri sürmüştür. Bu makale, 1864-1865 yılları arasında Osmanlı-Rus ilişkilerinde Memleketeyn meselesini değerlendirme amacı taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: