Abstract:

Burada Doğu Karadeniz bölgesindeki çeşitli özellikteki sülfit yataklarının mineral muhtevası, mineraller arasındaki parajenez ilişkileri, minerallerin oluşum sırası, her ayrı yatağın kökeni ve bölgenin metalojenezi konularının açıklanmasına çalışılmaktadır. Aşağıda verildiği şekilde anlatılan zuhurlarda üç genel köken grupu ayrılabilmektedir: a. Riyolitik ve riyodasitik piroklastikler içinde bulunan volkanik-tortul-hidrotermal Cu-Zn-Pb yatakları. Bunlar ekonomik yönden en önemli yataklardır. Volkanik-tortul sülfit yatakları riyolitik ve riyodasitik ana kayaçla aynı zamanda oluşmuşlardır, öte yandan bu tipin ikinci safha mineralleri ana kayaç içinde hidrotermal şartlar altında ayrılmışlardır. Bu hidrotermal sülfit mineral topluluğu volkanik-tortul cevherlerin remobilizasyonu sonucu oluşmuştur. Remobilizasyon işlemi sonraki volkanik kayaçlara bağlı olarak hidrotermal eriyiklerin volkanik-tortul yataklar arasında dolaşması sonucu meydana gelmiştir. b. Cu-Zn-Pb ihtiva eden ve yukarıda anlatılan şekle benzeyen yataklar. Bu hidrotermal yataklar riyolitik, dasitik ve andezitik piroklastikler, bazı hallerde diğer çeşitten volkanik kayaçlar ve granitoidler ve kireçtaşları gibi çok çeşitli kayaçlar içinde bulunurlar. Bu çeşitten yataklar küçük boyda olup, çoğu kez ekonomik yönden pek önemli değildirler. Hidrotermal yataklar köken olarak sonradan yeniden hareket kazanan (reactivated) riyolitik ve riyodasitik volkanik faaliyetlerle ilişkilidir. Bu yataklardan bazıları derinde yerleşmiş volkanik-tortul yatakların remobilizasyonu ve yeniden çökelmeleri sonucu oluşmuşlardır. c. Skarn-hidrotermal yataklar çoğunlukla küçük boydadırlar. Mineral muhtevaları iki safhada oluşmuştur. Birinci safha amfibol, piroksen, epidot, granat vb. gibi yüksek sıcaklık silikat mineralleri ile beraber bulunan manyetit, musketovit ve hematit mineralleri, ikinci safha çoğu kez değişen miktarlarda kalkopirit ve bazı hallerde de sfalerit ve galen tarafından takip edilen bol piritin bulunduğu hidrotermal safhadır. Gang mineralleri kuvars ve kalsittir. Skarn-hidrotermal yataklar amfibol, piroksen, epidot, granat, manyetit vb. gibi yüksek sıcaklık minerallerinin bulunması nedeniyle jüvenildir. Bunlar belki de bu yatakların çevresinde bulunan granitik kayaçlarla köken yoluyle ilişkilidir. Skarn oluşumlarıyle beraber bulunan sülfit mineralleri topluluğu hidrotermal kökenlidirler, fakat ilksel (primer) volkanik-tortul yatakların remobilizasyonu sonucu oluşmuşlardır.

Keywords: