Özet:

Hemşirelik model ve kuramları hemşirelik hizmetlerinin yürütülmesinde hemşirelere rehberlik etmekte, hemşirelik bakımında standart oluşturmakta ve hemşireliğe özgü araştırmalara yön vermektedir. Bu nedenle, hemşirelik araştırmaları, hemşirelik kuram ve modellerini test etme ve geliştirmeye odaklanarak hemşirelik bilimine katkı sağlamalıdır. Yapılan çalışmalar Türkiye’de kuram ve model kullanılarak yapılan araştırmalara sıklıkla lisansüstü tez çalışmalarında yer verildiğini ortaya koymuştur. Bu araştırmada, kuram veya model kullanılan Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği doktora tezlerini incelemek, kullanılan kuram ve modelleri belirlemek amaçlandı. Tanımlayıcı tipteki bu çalışma 15 Mart-15 Mayıs 2021 tarihleri arasında yapıldı. Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği doktora tezlerine Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi’nden ulaşıldı. Araştırmanın evrenini 1992-2021 yılları arasında Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı’nda yürütülmüş 161 tez oluşturdu. Tam metnine ulaşılamayan 7 tez, başlığında veya özetinde kuram veya model kullanımı belirtilmeyen 140 tez araştırma dışında bırakıldı. Araştırma kapsamında 14 tez incelendi. 1992-2021 yılları arasında Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği alanında tamamlanmış 154 doktora tezinden %9.1’inde (n= 14) model kullanıldığı belirlendi. Model kullanılan Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği doktora tez sayısının 2013 (n= 3), 2016 (n= 3) ve 2018 (n= 3) yıllarında daha fazla olduğu saptandı. En yaygın kullanılan modellerin Roy Uyum Modeli (%50, n=7) ve Günlük Yaşam Aktiviteleri Modeli (%15, n=2) olduğu belirlendi. Tezlerde kullanılan diğer modellerin, Vaka Yönetimi Modeli, Orem’in Öz Bakım Modeli, Güçlü Yönlere Dayalı Bakım Modeli, ADDIE Tasarım Modeli ve L.E.A.R.N.S. Modeli olduğu saptandı. Araştırma bulguları, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği doktora tez çalışmalarında kuram ve model kullanımının istendik düzeyde olmadığını ortaya koydu.

Anahtar Kelimeler: