Özet:

Romanla ilgili genel bakış açısı, onun hayatın birçok yönünü kurgusal bir biçimde yansıttığı yönündedir. Olay örgüsü olasılık sınırları içindeki insan eylem ve davranışlarını yansıtırken, kişiler toplumun içinden kimi zaman sıradan kimi zaman marjinal tipler ya da bir sınıfı, topluluğu temsil edebilecek kişiler olarak kurgulanmıştır. Zaman ve mekan kullanımı gerçeklik ve inandırıcılık açısından ön plana alınarak kişiler ve olay örgüsüyle koşut biçimde sunulmuştur. Öte yandan, romanın değişen toplumsal, kültürel, siyasi, ekonomik değer ve algılara bağlı olarak yeni bir biçime girdiğini ve toplumsal değişimin bir parçası haline geldiğini de görmek gerekir. Bu açıdan değerlendirildiğinde, günümüze damgasını vuran postmodern romanın iki boyutlu özelliklerle üretildiği ortaya çıkar. Bunlardan ilki, geçmişin sanatsal kurgu mirasının tümünü kullanması, diğeri ise tüm geçmiş geleneklerin yıkımını da sağlamaya yönelik bir çaba içine girmesidir. Öncül edebi akımların teknik özelliklerinin yanı sıra, içerik olarak da onların mirasından yararlanır. Sadece roman türünü kullanmakla kalmaz, efsanelerden, masallara, şiirden, tiyatroya, meddahlıktan gezi yazılarına kadar her türlü üretimin ortaya koyduğu düşünce, imge, anlatı, dil, üslup gibi niteliklerini birer malzeme olarak harmanlar. Bu harmanlama, günümüz dünyasının kültürel ve siyasi yapısının belirlediği tüketime dayanan, rekabetçi, küreselleşen, giderek homojenleşen yapısına eşlik edecek biçimde yapılır. Romanın işlediği malzeme sınırsızdır ve onu işleme biçimi de herhangi bir kurala, ilkeye, akıma göre kısıtlanmamıştır. Bu makalede, postmodern roman zaman, mekan, kişiler, olay örgüsü gibi kavramlar etrafında dil, üslup, gerçeklik, yazar ve okur bağlamında öncül roman biçimleri ile karşılaştırmalı olarak irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler: