Özet:

Erzurum, Doğu Anadolu bölgesinin yüzölçüm bakımından en büyük ilidir. Bölgede, Erzurum ve çevresinden kaynağını alan büyük nehirler vardır. Bu nehirlerin en önemlilerinden biri hiç kuşkusuz Aras Nehri’dir. Aras Nehri ve çevresinde eskiçağdan itibaren büyük uygarlıklar kurulmuş ve gelişmiştir. Antik yazarlardan Herodot ve Ksenophon da bu nehirden söz etmiştir. Aras Nehri’nin oluşturmuş olduğu doğal yollar, tarihin her döneminde, İran-Kafkasya ve Anadolu arasındaki askeri, ticari, kültürel ve politik gelişmelerde oldukça etkili olmuştur. MÖ I. binde bölgede Diauehi Krallığının varlığı görülmektedir. Urartular MÖ I. binde Van ve çevresinde önemli bir güç haline gelmiştir. Diauehi Krallığını kontrol altına almak amacıyla Erzurum ve çevresine askeri seferler düzenlemişlerdir. Bu seferler Hasankale (Pasinler), Yazılıtaş, Delibaba, Süngütaşı (Zivin) ve Avnik (Güzelhisar) gibi bölge tarihi açısından oldukça önemli bilgiler içeren yazıtlardan anlaşılmaktadır. Bölgeye hakim bir noktada bulunan Avnik Kalesi Urartular tarafından önemli yol güzergâhlarını kontrol etmek amacıyla kullanılmıştır. Kaledeki keramik verileri Tunç Çağından itibaren yerleşim gördüğünü göstermektedir. Pasinler Kalesi ile birlikte bölgedeki en önemli kalelerden biridir. Önemini her dönem koruyan Avnik Kalesi Ortaçağ’ın da en korunaklı kalelerindendir.

Anahtar Kelimeler: