Özet:

Koronavirüs ‐ 2'nin (SARS ‐ CoV ‐ 2) neden olduğu yeni koronavirüs hastalığı (COVID ‐ 19), şiddetli akut solunum sendromu sebebiyle son zamanlarda küresel pandemiye neden olmuştur. Yeni tip koronavirüs (COVID-19) SARS koronavirüsü ve MERS sonrası insanları enfekte eden koronavirüs ailesinin üyesidir. Halen koronavirüs hastalığı için belirlenmiş kesin bir ilaç, tedavi veya aşı bulunmamaktadır. Bunun yanısıra bu süreçte alternatif ilaç olarak tanımlanabilen gıdaların kullanımı üzerine araştırmalar devam etmektedir. Bu kapsamda apiterapi adı verilen ve bal arısı ürünlerinin tedavi sürecinde kullanılması büyük ilgi çekmiştir. Bal için tanımlanan antimikrobiyal özellik ve bağışıklığı kuvvetlendirici etkisine rağmen, bugüne kadar koronavirüs salgınlarındaki etkinliğiyle ilgili mevcut sınırlı çalışmalar bulunmaktadır. Balın daha önce araştırılan antiviral etkilerine ve fitokimyasal bileşenlerine dayanarak COVID-19'a karşı potansiyel etkisi üzerine in vivo ve in vitro çalışmalar yapılmıştır. Baldaki bazı biyoaktif bileşikler (metilglioksal, krisin, kafeik asit, galangin ve hesperidin gibi) potansiyel antiviral etki göstermiş veya bağışıklık sistemini kuvvetlendirmiş olsa da, bu bileşiklerin etki mekanizmaları için yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Arıların bitkilerden topladıkları farklı reçineli maddelerden ürettiği bir materyal olan propolis, geleneksel şifalı bitkisel kaynak olarak uzun süredir kullanılmaktadır. Aynı zamanda bağışıklık sistemi güçlendiricisi olarakta tüketilmektedir. Bu durumda, COVID-19 salgını ile beraber, dünya çapında propolis ürünlerine olan ilgi daha da artmıştır. SARS-CoV-2 enfeksiyon mekanizmasının çeşitli yönleri propolis bileşikleri için potansiyel hedef olmaktadır. Konakçı hücrelere SARS-CoV-2 girişi, ACE-2 ve TMPRSS2 ile viral spike protein etkileşimi karakterize edilmektedir. Bu mekanizma, koronavirüsün neden olduğu pnömoni, fibroza ve bağışıklık sistemi baskılanmasına aracılık eden, bir kinaz olan PAK1 yüksek ekspresyonunu içermektedir. Propolis bileşenlerinin ACE-2, TMPRSS2 ve PAK1 sinyal yolakları üzerinde önleyici etkisinin araştırıldığı çeşitli in vitro ve in vivo antiviral aktivite çalışmaları mevcuttur. Bu araştırma kapsamının amacı bal ve propolisin sağlık üzerine etkileri ile beraber COVID-19 üzerine yapılan çalışmalarını bir araya getirerek hala ihtiyaç duyulan in vivo ve klinik çalışmalara bir katkı sağlamaktır. 

Anahtar Kelimeler: