Atıf Sayısı
4
Görüntüleme
41
İndirme
3
İklim değişikliğinin nehir akımları üzerindeki etkilerinin incelenmesi, havza ölçeğinde su bütçesi açısından önemli bir hidrolojik problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma, Fırat-Dicle havzasında akarsu akımlarının (Q) yağış (P), potansiyel evapotranspirasyon (Ep) ve kuraklık indeksindeki değişimlere karşı tepkisini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Havza içerisinde seçilen 31 adet alt havzaya ait yıllık ortalama yağış, akış, Ep ve sıcaklık verilerinin uzun süreli zamansal eğilimleri Mann-Kendall trend testi ile incelendikten sonra yıllık ortalama akımların yağış, Ep ve kuraklık indeksine olan hassasiyeti Schaake [1] tarafından önerilen iklim elastikiyeti metodu ile değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, akışın yağış ve Ep hassasiyeti katsayılarının (sırasıyla εP ve εEp ) havza genelinde ortalama değerleri sırasıyla 1,42 ve -0,42 olarak hesaplanmıştır. Buna göre havza genelinde yağışta meydana gelecek %10’luk bir artışın (azalışın) akışta ortalama %14,2’lik bir artışa (azalışa), diğer taraftan Ep‘deki %10’luk bir artışın (azalışın) ise akışta ortalama %4,2’lik bir azalışa (artışa) neden olacağı anlaşılmaktadır. Burada εP‘nin ortalama değerinin ǀεEpǀ’nin ortalama değerinden daha büyük olması, Fırat-Dicle havzasında akışın P’ye olan hassasiyetinin Ep’ye göre daha fazla olduğunu göstermektedir. Diğer taraftan, akışın kuraklık indeksi hassasiyet katsayısının (εØ) havza genelinde ortalama değeri -0,46 olarak hesaplanmış olup bu değer kuraklık indeksinde %10’luk bir artışın akışta ortalama %4,6’lik bir azalışa neden olacağını ifade etmektedir. Bunlara ilave olarak, alt havzalara ait akışın iklimsel değişim hassasiyeti katsayıları (εP, ǀεEpǀ ve ǀεØǀ) ile akış katsayısı (Q/P) arasında doğrusal olmayan ters bir bağıntı olduğu ve dolayısıyla havza akışındaki azalma ile akışın iklimsel değişkenliğe olan hassasiyetinin artacağı görülmüştür. Son olarak, havza genelinde yüksek kotlardan alçak kotlara doğru gidildikçe εP, ǀεEpǀ ve ǀεØǀ değerlerinde göreceli bir artış olduğu tespit edilmiş olup havzada alçak kotlarda (özellikle Aşağı Fırat ve Dicle havzasının doğu bölgelerinde) akışın iklim değişimlerine karşı hassasiyetinin nispeten daha fazla olduğu anlaşılmıştır.
The study of the impacts of climate change on the river streams is facing us as a major hydrological problem in terms of the water budget on the pool scale. This study was carried out with the aim of investigating the reaction of flow flow (Q) to rain (P), potential evapotranspiration (EP) and drought index changes. The long-term time trends of the annual average rainfall, flow, Ep and temperature data of the 31 underground pool selected within the pool after examining the Mann-Kendall trend test, the sensitivity of the annual average flow to the rainfall, Ep and drought index was assessed by the climate elasticity method recommended by Schaake [1]. According to the results obtained, the average values of the rainfall and Ep sensitivity ratio (eP and εEp respectively) throughout the pool were calculated as 1.42 and -0.42, respectively. According to this, it is clear that a 10% increase in the rainfall throughout the pool will result in an average increase of 14.2% in the flow, and an average increase of 10% in Ep will result in an average increase of 4.2% in the flow, and a 10% increase in Ep will result in an average increase of 4.2% in the flow. Here that the average value of eP is greater than the average value of ǀεEpǀ indicates that the sensitivity of the flow to P in the Frat-Dicle pool is greater than Ep. On the other hand, the flow dryness index sensitivity ratio (εØ) is calculated as an average value of -0,46 throughout the pool, and this value indicates that a 10% increase in the dryness index will result in an average 4.6% decrease in the flow. Furthermore, it has been shown that the flow of the underpays has a non-linear reverse connection between the climate change sensitivity ratio (εP, ǀεEpǀ and ǀεØǀ) and the flow ratio (Q/P), and therefore the reduction in the pool flow and the sensitivity of the flow to climate change will increase. Finally, as the pool goes from high to low, it has been observed a relative increase in the values of εP, ǀεEpǀ and ǀεØǀ and it has been observed that the flow in the pool is relatively more sensitive to climate change in low waters (especially in the eastern regions of the Low Fratch and Dicle pool).
Alan : Mimarlık, Planlama ve Tasarım; Mühendislik
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
