Abstract:

Eski Uygur Türkçesi ile yazılmış bir fal Kitabı olan Irk Bitig, "Türk Dili Tarihi'nin Temel Sorunları" adlı yayın dizisinin ilk yayını olarak Öncü Kitap tarafından basıldı. Kitap Sunuş (6), Önsöz (7), Kısaltınalar (ll), Giriş (13), Metin (18-26), Çeviri (27-34), Açıklamalar (35-48), Sözlük (49-64), Kaynakça (65-66) ve Tıpkıbasım (67-127) bölümlerinden oluşmaktadır. Doğu Türkistan'daki Bin Buda ınağaralarının el yazmaları deposunda bulunan ve bugün tek nüshası British Müzesi yazınalar bölümünde yer alan Irk Bitig, Türk Runik yazısı ile kitap biçiminde yazılmış tek eserdir. Irk Bitig'de 65 tane falın bulunduğu 104 sayfalık Türkçe metnin yanı sıra, önceden boş olan sayfalara sonradan yazıldığı anlaşılan Çince yazılar ve son iki sayfasında kırmızı mürekkeple yazılmış bir kolofon bulunmaktadır. Irk Bitig'in yazılış tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber Talat Tekin ve Mareel Erdal gibi araştırmacılar, metnin dil ve yazım özelliklerinden yola çıkılarak 9. yüzyılın başlarında yazılmış olabileceğini tahmin edilmektedir (s. 15). J. Hamilton, 1973'te Turcica VII'de yayınladığı "Le colophon de I'Irk Bitig" adlı çalışmasında, Irk Bitig'in sonunda bulunan kolofondan hareketle, eserin genç bir mürid tarafından ağabeyi Sangun İtaçuk için yazılmış olduğunu tespit etmiştir (s. 15).

Keywords: