Özet:

Zengiler, hanedanlığının temelleri Musul ve Halep merkez olmak üzere, İmadeddin Zengi tarafından atılmıştır. Zengiler, başlangıçta Büyük Selçuklu Devleti’ne tabi iken daha sonraki süreçte Selçuklular’ın zayıflaması ile bağımsız hareket etmeye başlamıştır. İmadeddin Zengi, sadece Musul Atabeyliğinin kurucusu olması dolayısıyla değil, aynı zamanda Haçlılar ile yapmış olduğu mücadele dolayısıyla da önemli bir yere sahiptir. Bilindiği üzere I. Haçlı seferi sonrası Anadolu’da bir çok haçlı kontluğu kurulmuştur. Bunların en önemlilerinden birisi de Urfa Haçlı Kontluğu’dur. Urfa, stratejik açıdan oldukça önemli bir bölgeydi. Bu bölgenin, haçlıların eline geçmesi, bölgeye gelen Türkmen akınlarının da önünü kesmiştir. İmadeddin Zengi, 1144 tarihinde Urfa’yı yeniden fethetmeyi başarmıştır. Müslüman aleminde büyük bir sevinç yaşanmasını sağlayan bu olay, batıda ise hem üzüntü hem de korku ile karşılanmıştır. Urfa’dan sonra sıranın Antalya ve Kudüs’e geleceğini düşünen Haçlılar, ikinci bir sefer daha düzenlemişlerdir. II. Haçlı Seferi öncesi Caber Kalesi kuşatması esnasında hayatını kaybeden İmadeddin Zengi’nin yerini oğulları, Seyfeddin Gazi ve Nureddin Mahmud b. Zengi paylaşmışlardır. Seyfeddin Gazinin merkezi Musul, Nureddin Mahmud b. Zengi’nin merkezi ise Halep ve çevresidir. Nureddin, Türk-İslam birliğini gerçekleştirebilmek için çok ciddi bir çaba harcamıştır. Gerek II. Haçlı Seferi esnasında, gerekse II. Haçlı Seferi sonrasında haçlılara karşı büyük darbeler indirmiştir. Haçlılar ile mücadelede Türk-İslam dünyasının başarı kazanabilmesi için kendi düşmanları ile ittifak yapmaktan dahi çekinmemiştir. Bu çalışmada Nureddin Mahmud b. Zengi’nin Haçlılar ve Bizans Devleti ile münasebetleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: