Abstract:

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) m. 5 ve Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) tüketici sözleşmelerindeki haksız şartları düzenlemektedir. Bu düzenlemelerle, aynı zamanda Sözleşmelerdeki Haksız Şartlara İlişkin AB Yönergesi de iç hukuka aktarılmaktadır. TKHK m. 5 f. 1’de haksız şartın tanımı yer almaktadır. Buna göre, müzakere konusu yapılmamış bütün sözleşme koşulları denetime tâbi tutulmakta ve böylece tüketici korunmaktadır. TKHK m. 5 ve Yönetmelik yürürlük denetimine ilişkin TBK m. 21 gibi bir hüküm öngörmemekle beraber, söz konusu TBK hükmü TKHK m. 5 ve Yönetmelik açısından icabı hâlinde tamamlayıcı bir hüküm olarak uygulanma kabiliyetini haizdir. TKHK m. 5 f. 4 c. 2’de tüketici sözleşmelerinde yer alan haksız şartların yorum denetimine ilişkin olarak belirsizlik ilkesi öngörülmektedir. Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar açısından içerik denetimi de mümkündür. TKHK m. 5 f. 1’e göre, tarafların sözleşmeden doğan haklarında ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartları haksız şarttır. Yönetmeliğin ekinde yer alan listede sayılan şartlar haksız şart olarak kabul edilir. Keza saydamlık kuralına aykırı şartlar da haksız şarttır. Böyle bir tespit yapılmasının yaptırımı da TKHK m. 5 f. 2’ye göre, söz konusu şartın kesin hükümsüzlüğüdür. Hemen ekleyelim ki böyle bir hükümsüzlük hâlinde sözleşmenin haksız şartlar dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Ancak, geri kalan sözleşme kesin hükümsüz sayılan hükümler olmadan ayakta kalabilecek durumda olmalıdır.

Keywords: