Abstract:

Bu çalışma, son zamanlarda sıkça tartışılan kültürel iktidar kavramına farklı bir sosyolojik perspektiften bakmak için ele alınmıştır. Kültürel iktidar kavramı, kültür ve iktidar kavramlarından bağımsız olmadığı gibi bütünüyle de iki kavramın birleşimi anlamına da gelmemektedir. Kültürel iktidarın ise kültür endüstrisiyle arasında anlamsal bir ilişkinin var olduğu düşünülmektedir çünkü kültür endüstrisi kültürel, sosyal ve toplumsal alana etki etmektedir ve kültürel iktidarın inşasında önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle kültürel iktidarın topluma yansıma biçimleri olan sanat, edebiyat, müzik, tiyatro, resim ve sinema kültürün taşıyıcısı niteliğindedirler ve ‘poetik’ ya da “meşru beğeniyi” imgeleyerek ve görsel ve işitsel hafızalara hitap ederek, toplumsal hafızanın retrospektif kayıtlarını oluşturmaktadırlar. Bu nedenle sinemanın, kültürün endüstrileşmesine olan etkisi ve buna bağlı olarak da kültürel iktidarın var olmasına olan katkısı nedeniyle Türk sinemasının kanonu niteliğinde olduğu düşünülen Vizontele ve Vizontele Tuuba filmleri seçilmiştir ve eleştirel söylem tekniği ile analiz edilecektirler. Bu filmlerin seçilme nedeni ise Türkiye siyaset yelpazesinde yer alan ‘sağ’ ve ‘sol’ ideolojik fragmanlara filmde yer verilmiş olmasıdır. Filmlerin geçtiği yılların (1970 ve 1980’li yıllar), kültürel iktidar kavramının ortaya çıkışı ile aynı zamana denk gelmesi, o yıllarda yaşanan sosyal ve toplumsal olayların, kavramın mihenk taşını oluşturması ise bu iki filmin seçilmesinin diğer bir önemli nedenidir. Çalışmanın amacı ise temel önermesi olan “kültürel iktidarın var olduğu” yargısının somutlaşmasında, sinemanın etkisinin ne ölçüde olduğu ile topluma yansıtılan (hiper) gerçekliğin ne olduğunu ve kültürel iktidarın kendi söylemsel hakikatını nasıl inşa ettiğini anlamaktır.

Keywords: