Özet:

Anadolu ve Bağdat Demiryolu Şirketleri -C.F.O.A- Osmanlı topraklarında Alman sermayesi ile kurulmuş birbirlerini tamamlayan iki demiryolu şirketidir. Almanya, bu demiryolu vasıtasıyla Osmanlı’ya ciddi bir sermaye aktarımını gerçekleştirir. Emperyalist çağda amaç, tarımsal ürün ve hammadde açısından dünyanın en verimli bölgelerini Alman İmparatorluğu’nun denetimi altına almaktır. Demiryolları, Berlin’den Bağdat’a uzanan bir hattı birbirine bağlayarak hammadde, sanayi ürünleri ve asker sevkiyatını kolaylaştıracaktır. İnşaat, işletme ve hatların yönünün belirlenmesine ilişkin tüm konularda tek söz sahibi Alman sermayesidir. Makalede bu olgunun, Anadolu ve Bağdat Demiryolu Şirketi’ne ait yolcu binaları tipolojisine nasıl yansıdığına ışık tutulacaktır. Nitekim Bağdat-Halep-Nusaybin Demiryolu -B.A.N.P- hattı üzerinde yer alan projelerde farklı bir tipoloji kullanılmıştır. Arşiv belgelerine dayanılarak, bu şirketler tarafından kullanılan plan tipolojileri, uygulanan tipolojiler arasındaki farklar ve bunların nedenleri, tarihsel, coğrafi ve ekonomik bağlam içinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: