Özet:

Ağız çalışmalarında genellikle sözlük ve dizinler hazırlanır. Ancak bu sözlük ve dizinlerde deyim ve özellikle atasözlerine pek yer verilmez. Bir dilin ifade gücü, işlenmişlik düzeyi ve söz varlığının zenginliğini gösteren deyim ve atasözlerinin ağız çalışmalarında göz ardı edilmesi, bu araştırmalarının önemli bir eksikliğidir. Bu eksiklik, ağız çalışmalarında elde edilen verilerin yeterince değerlendirilmediğini gösterir. Yapılan ağız çalışmalarında deyim ve atasözleri tespit edilerek bunların nerede, ne için ve ne anlamda kullanıldıkları kayıt altına alınmalıdır. Böylece bir yandan pratik zekâ ürünü olan konuşma dilinin kayıt altına alınmasına önemli katkılar sağlanırken bir yandan da kültür mirası kayıt altına alınmış olur. Mülakat, gözlem ve sınıflandırma metotları kullanılarak sondajlama usulüyle yapılan bu çalışmada Van il merkezi ve merkeze bağlı köyler ile Özalp, Saray, Edremit ilçe merkezleri ve bu ilçelere bağlı köylerde konuşulan Van Küresin Ağzı’nda kullanılan atasözlerinden oluşan söz varlığı derlemeleri yapılmıştır. Daha sonra bu ağızda kullanılan sesler tespit edilerek bir alfabe oluşturulmuş, yapılan derlemeler bu alfabeye göre belirlenen transkripsiyon işaretleriyle deşifre edilmiştir. Böylece yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Van Küresin Ağzı'nın ifade gücü, işlenmişlik düzeyi ve söz varlığı zenginliğini gösteren atasözlerinin dokümantasyonu çıkarılmıştır. Bu atasözlerinin kaynak kişileri özellikleriyle beraber verilmiş ve derlenen atasözlerinin ne durumda, niçin ve ne anlamda kullanıldıkları tespit edilerek kayıt altına alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: